Vandaag is er weer een van de vele spoeddebatten, dit keer over de gratis schoolboeken, die dit jaar gratis zouden worden. Het project verloopt vertraging op vanwege de Europese aanbestedingsregels. In plaats van schoolboeken krijgen ouders nu in december 308 euro belastingvrij, wat ze kunnen besteden aan de boeken van hun kind(eren).
Ik heb flinke moeite hierin niet een vorm van verkapte staatssteun aan de boekindustrie te zien. Een staatssteun die me niet nodig lijkt. Want het resultaat zal zijn dat iedereen nu elk jaar nieuwe boeken gaat kopen, waar vroeger tweedehandsjes nog prima een paar jaar meekonden. En hoe voorkom je dat de boekverkopers pakketten gaan vormen die zoveel mogelijk van die 308 euro opsouperen, en liefst nog wat meer? Ik zie de koppen over een jaar al: ‘Gratis schoolboeken duurder dan verwacht’.
In alle opzichten wordt de vrije markt hier uitgeschakeld, iets waar we niet op zitten te wachten denk ik. Het gevolg zal zijn dat we straks met een boekenberg van nog prima bruikbare boeken zitten, die onverkoopbaar zijn, en prijzen die zullen stijgen, want de overheid betaalt toch wel.
Waarom niet, als het toch niet anders kan, elke school een budget geven waar de boeken naar eigen inzicht van gekocht kunnen worden, waarbij de school ze in bruikleen aan de leerlingen geeft? Bij beschadiging betaalt de leerling de schade. Dit bevordert hergebruik en is, lijkt me, een stuk goedkoper dan het alternatief dat straks ingevoerd gaat worden.
Ik hoop niet dat we er spijt van gaan krijgen…
Reacties (6)
Helemaal mee eens. Het is een volstrekt belachelijk plan dat de scholen alleen maar extra problemen oplevert. En de boekenindustrie extra geld, dat door de overheid moet worden opgehoest en dus niet in de kwaliteit van het onderwijs kan worden geinvesteerd.
Bovendien, waarom zouden leerlingen nog zuinig zijn op hun boeken als ze toch gratis zijn en na een jaar in een doos op zolder liggen te verschimmelen?
Vroegah, op de middelbare school, hadden we een boekenfonds. Die gaven ons de boeken te leen. Wij moesten die dan goed kaften en er zuinig mee omgaan. Twee keer per jaar en bij het inleveren was er een controle. Dan werd eventuele gebruiksschade (of de kosten voor herstel) vastgesteld en die moest je (of je ouders) dan betalen.
Tweede en zelfs derde hands schoolboeken zijn reuze handig. Vroeger (u weet wel, toen alles beter was)hadden we zelden gloednieuwe boeken. Die kwamen er alleen als de uitgever besloten had dat een biologieboek sterk verouderd was of als de uitgever meende aan te moeten sluiten bij nieuwe opvattingen binnen het onderwijs.
Maar doorgaans verkregen we de boeken op de boekenmarkt die op school werd gehouden.
Na 1x zo’n manifestatie te hjebben meegemaakt, wist je de 2e x wel waar je op moest letten: in welk boek stonden de meeste aantekeningen. Als je mazzel had (een ijverige voorganger die het boek volgeklad had en dezelfde leraar als je voorganger) dan wist je de inhoud van de komende proefwerken te voorspellen. Zonder die tweede hands notities had ik nooit mijn Mulo diploma gehaald!
Die tijd is dus al (heel) lang voorbij. Uitgeverijen moeten ook wat verdienen en al die bijschrijvende docenten ook. Nu wordt die boekenmarkt door de lokale boekhandels georganiseerd en moet er flink betaald worden.
Op zich is Spuyt’s idee de schoolboekenmarkt volledig vrij te maken, een goed idee om de kosten te drukken. Volgens een economische stelregel, waar ik niks van begrijp, zou dan concurrentie de prijzen doen dalen.
Maar die markt is daar te beperkt voor. Beperkt in omvang en inhoud.
Er zijn niet zo gek veel uitgeverijen van lesmateriaal. En de hoeveelheid klanten is zo beperkt dat het nauwelijks de moeite loont nieuwe uitgeverijen te starten.
Het lijkt me ook niet wenselijk dat er een explosie aan nieuwe, coole boeken op de markt wordt gestort. Straks eist de consument zijn keuzevrijheid op en komen de toch al zo geplaagde leraren in problemen omdat in zijn klasje twaalf verschillende wiskundeboeken circuleren: de armeluis kinderen hebben sterk verouderd ramsj-literatuur en de meer bemiddelde leerlingen steken elkaar de ogen uit met de nieuwste aanwinsten van elkaar doodconcurrerende uitgeverijen.
De oplossing ligt al lang voor het grijpen: op internet. Docenten hoeven zich niet langer te laten verleiden door aanbiedingen van uitgeverijen, om vervolgens met een boek opgezadeld te zitten die in het gunstigste geval voor 85% in de les gebruikt kan worden.
Leerlingen zelf laten die boeken steeds meer links liggen en halen hun kennis voor proefwerken en strafwerk al geruime tijd van het internet.
Een beetje actieve leraar stelt dus zelf zijn boek samen, wisselt inhoud met collega’s uit en kan zodoende prima, eigentijds en actueel lesmateriaal on-line aanbieden, helemaal voor niks (nog wel).
@Peter: dat er bij jou aantekeningen in de boeken stonden…
Net als Bismarck hadden wij op school een boekenfonds waarvan de boeken zorgvuldig werden gecontroleerd. Aan het begin van het jaar met een grote doos en een rugzak naar huis. En kaften he! Als een leraar zag dat je je boek niet had gekaft, zwaaide er wat. Aan het eind van het jaar controle: iedereen zat met de gummetjes klaar om op het laatste moment nog aantekeningen weg te gummen, anders werd het boek afgekeurd.
De enige boeken die ik heb overgehouden aan de middelbareschooltijd zijn mijn woordenboeken (ne, gr, en, du), een Grote Bos, Binas en twee Sesamatlassen geschiedenis. Overigens waren die toen al zo duur, dat ik me afvraag hoe die 308 euro moeten voorzien in allemaal nieuwe boeken.
Bestaat dat niet meer, het boekenfonds? (Ik moest altijd vet veel betalen, wegens opengesprongen bekers chocomel. Oh, jeugdsentiment!)
De vergoeding was het gevolg van een belofte die vervolgens even de nek om werd gedraaid maar wat op verzet stuite. ?308 blijkt ook niet altijd de kosten van nieuwe boeken te dekken. Denk ook niet dat iedereen naar de winkel gaat maar dat markplaats ook zijn deel gaat krijgen.
“Gratis” boeken zijn de beste optie. Inderdaad gewoon in de vorm van een boekenfonds. Zeker boeken die je niet als naslag werk nodig hebt. Vandaar ook zelf de atlas kopen. Het is gewoon lesmateriaal en iedereen heeft hezelfde boek nodig.
Het spekken van de boekenmarkt waar Spuyt het over heeft komt ook niet door de eenmalige vergoeding. De boeken worden van te voren vastgesteld dus wie ze betaald maakt niet uit. Hoe lang ze mee gaan wel en vanuit dat oogpunt gewoon weer terug naar het boekenfonds.
2 tipjes
Uitkijken met scalpels bij het kaften van je boeken. Een schaar is handiger voor al de stukjes plakband en voorkomt bloedvlekken in het tapijt.
Oude aantekeningen/oplossingen kan je weer leesbaar maken door er licht met een potlood overheen te krassen.