De zesjescultuur in het onderwijs

Foto: SP (cc)

DATA - Staatssecretaris Sander Dekker (Onderwijs) meldde deze week trots dat de zesjescultuur aan het verdwijnen is. Dat is nog maar de vraag.

De nieuwe staatssecretaris heeft er zin in. In de papieren versie van NRC Handelsblad meldt hij deze week dat onder zijn bewind de resultaten (vooral rekenen) zullen verbeteren, want juist daar zijn de laatste jaren flinke steken gevallen. Ook meldt hij trots dat de zesjescultuur ten einde is in het onderwijs, al een paar jaar zelfs.

Ik heb eens naar de diplomacijfers en slagingspercentages gekeken. Daar zou je toch een effect moeten zien. Het blijkt dat de Nederlandse leerlingen steeds slechter presteren. En er zit ook een aantal verrassingen in de data.

De cijfers zijn afkomstig uit de examenmonitor 2012 van Dienst Uitvoering Onderwijs, die net is verschenen.

Sinds 2007 daalt het gemiddelde diplomacijfer. Het zijn geen hele schokkende getallen, maar de trend is wel duidelijk. Afgelopen jaar kwam de dalende trend tot stilstand en er lijkt zelfs een kleine stijging te zijn. Opvallend is dat leerlingen van alle vmbo-leerwegen het beter doen dan de havisten. Maar alle gemiddelden cirkelen rond de 6,5. Opvallend is ook dat het gemiddelde diplomacijfer over de periode 2007-2012 het meest is gedaald bij de VWO-leerlingen. Dat had ik in ieder geval niet verwacht.

Nu zegt u: het diplomacijfer stijgt in 2012, maar er zijn meer cijfers. Het rapport laat ook weten dat het aantal leerlingen dat weliswaar in de eindexamenklas zit, maar geen examen doet ook is gestegen.

Daarnaast zijn natuurlijk ook de slagingspercentages beschikbaar. Die cijfers zijn zorgwekkend te noemen. Ook hier weer: de havisten doen het slecht, maar de VWO’ers maken de grootste smak. Kijkt u zelf hieronder maar.

Hoe kan dit? Wat je hoort is dat kinderen steeds vaker boven hun niveau geplaatst worden (geen vmbo, als het maar geen vmbo wordt). Dat zou de slechte prestaties van de havisten wel enigszins kunnen verklaren. Daarnaast zijn de exameneisen strenger geworden, maar dat is pas dit jaar en in het gemiddelde cijfer zie je dat niet terug.

Voor een kabinet dat een einde wilde aan de zesjescultuur (was dat Balkenende trouwens ook niet?) mag je ambitie verwachten. Het zijn maar cijfers, maar wat dacht u van alle gemiddelde cijfers boven de zeven en alle slagingspercentages boven de 90 procent? Een zeventjescultuur, dat is nog eens een VOC-mentaliteit. (En voordat u nu gaat zeggen, maar hoe zit dat dan bij jou? Ik stond gemiddeld een 7,5 na mijn VWO-examen (afgerond acht, tja)). Wat u?

Reacties (30)

#1 Umea

Ik hield nooit zo van leren binnen een strak geleid, authoritair en repetitief systeem.

  • Volgende discussie
#2 Bullie

Daardoor spel je “autoritair” nu verkeerd, maar dat geeft niks.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 HPax

Veel mensen die niet op school kunnen / konden meekomen, komen met excuses van het Umea type aanzetten.

C 2 is erg grappig en zet Umea onverbeterlijk op z’n nummer.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Boer

Heb twee kinderen die een identieke opleiding volgen en hebben gehad. (vmbo ,mbo en hbo ) met een verschil van drie jaar ertussen.
Junior twee moet meer presteren en wordt vaker getoetst.
harder aan de bak , verplichte rekenlessen etc.
Straks allebei het papiertje maar als ik er eentje moet aannemen dan toch maar een Pool.
De arbeidsethos is een zesjescultuur en is veel erger voor de economie..

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Joost

Zou je jezelf wel aannemen dan? @boer

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 DJ

Grafiek 1 & 2 zie ik dubbel, maar mijn conclusie is dat de vwo cijfers te hoog zijn (boxplotje met de 95% quantiles?)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Umea

@2:
Haha lol je hebt gelijk. Ik heb laatste tijd wel vaker het probleem dat ik Engels door m’n Nederlands heen gooi.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Umea

@HPax
“Veel mensen die niet op school kunnen / konden meekomen, komen met excuses van het Umea type aanzetten.”

Ja net als Einstein.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Kalief

Wat #6 zegt, de eerste twee grafiekplaatjes zijn identiek.

Als ik over de grafieken heen muis verandert de muiscursor in een handje als teken dat er wat te klikken valt, maar als ik klik gebeurt er niks. Wat wordt er geacht te gebeuren? Er waarom staat er zo’n grote play button midden in de grafiek, zou er een filmpje moeten gaan spelen?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 HPax

Behalve achter een aut(h)oritair systeem dat jij niet aankon, verberg je je ook nog eens achter een Talent.

Werkelijk, je hebt mij (weer) aan het lachen gekregen. Geen
honende of zo, maar een spontane, natuurlijke, een Erasmiaanse.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Fokko

De reden dat de eindexamencijfers VWO gemiddeld hoger zijn dan die van de andere niveaus is dat als je als leerling hoge cijfers op het HAVO of VMBO zou kunnen halen, je meestal op een hoger schoolniveau terecht zou zijn gekomen. Dus de mensen die allemaal 10’en halen zie je niet op die lagere schoolniveaus. Op het VWO echter kunnen ze niet hoger, en zo krijg je mensen die hele hoge cijfers halen. De mediaan zou dan overigens ongeveer gelijk moeten zijn; maar die informatie kan ik zo snel niet vinden.

Overigens levert dit meteen een mooie nieuwe kijk op de zesjescultuur: Vinden wij het niet beter om zesjes te halen op het VWO, dan achten op de HAVO? Dus het ideaal is dat iedereen op zo’n hoog schoolniveau zit dat ze net zesjes halen ;-).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 parallax

Cijfers zeggen alleen of je de stof in een kamer met teveel ruimte tussen de schoolbanken kunt reproduceren, voor veel mensen is het een zeer slechte indicator.

Ik vind deze insteek m.b.t. kwaliteit van onderwijs en als voorspeller van academisch of sociaal-economisch succes nogal matig.

Geen stickertje.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Umea

@HPax
Je bent nu ongetwijfeld ook ontzettend succesvol aangezien je om half 2 op een doordeweekse nacht stoere berichtjes zit te plempen op een blog.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Kalief

#11 Dus het ideaal is dat iedereen op zo’n hoog schoolniveau zit dat ze net zesjes halen

Een soort Peter Principle maar dan in het onderwijs. ‘Een leerling komt net zo lang in een hoger soort onderwijs tot hij niet meer mee kan komen.’

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Paul Teule

Dimitri, volgens mij moet je de zesjescultuur anders meten: stel aan leerlingen de volgende vraag:

Je hebt een 6 gehaald voor je proefwerk Nederlands. Wat denk je?

A. Gehaald.
B. Efficient gewerkt, want gehaald met minimale inspanning
C. Gehaald, maar ik kan veel beter.
D. Jammer van zo’n laag cijfer.

zoiets. Het gaat om de zesjescultuur, dus wil je weten hoe 6-jes gewaardeerd worden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Joost

@15: Ben uiteindelijk afgestudeerd met gemiddeld een 7, maar wel met veel C-gevoelens, met die aantekening dat ik het niet waard vond om meer tijd te investeren. Het Nederlandse bedrijfsleven kickt niet zo op cijfers, en rightly so.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 pedro

@15: E. Hard gewerkt en gelukkig net een zes gehaald.

Waarom zou iemand trouwens iets anders dan D antwoorden? Ik vind het gemak, waarmee aangenomen wordt, dat er een zesjescultuur bestaat, eigenlijk schrikbarend. Ja, op het schoolplein zeggen kinderen onder elkaar wel dingen als: een zesje is wel genoeg, maar voor zichzelf denken ze meestal wel wat anders.

Ik heb zelf de vraag nooit hoeven beantwoorden. Ik haalde achten en negens, met minimale inspanning. Maar ik besef, dat dat gewoon een kwestie van geluk is geweest, dat ik goed kon leren, en ik heb het niet in het algemeen over een zesjescultuur. Voor veel mensen is het halen van een zes gewoon hard werken, en een enkeling haalt zesjes op zijn sloffen. De ‘zesjescultuur’ bestaat vooral in de hoofden van een aantal succesvolle mensen, die hun eigen succes graag aan ‘hard werken’ wijten, en niet aan ‘geluk hebben’. Minder succesvolle mensen hebben geen pech of minder geluk gehad, maar werken gewoon minder hard, in die visie… Het is natuurlijk voor de eigenwaarde wel prettig om zo te denken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 Kalief

A. Gehaald

Het verschil tussen een negen en een twee heeft betekenis, maar het verschil tussen een zeven en een vijf niet.
Nadenken over rapportcijfers deed ik alleen als een gemiddeld eindcijfer te laag zou kunnen worden.

Ah, ik ontdek net dat het overmuizen van de grafiek een tooltip met uitleg oplevert. Eén ervan is grappig fout: VMBO KBL 2011 heeft een euroteken voor het gemiddelde diplomacijfer :)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Inca

Overigens, met al dat projectonderwijs en werkstukgebeuren zeggen cijfers nog minder. Het meest illustratieve voorbeeld was waarbij iedereen die ‘gewoon’ de opdracht had gemaakt een 7 kreeg, en iedereen met iets extra’s een 8. Maar ook in andere opzichten is het bv vrijwel onmogelijk om hoge cijfers (9 en 10) te halen voor zaken die subjectief beoordeeld worden. En als je aan de inspanningsverplichting voldoet krijg je daarvoor ook zelden een diepe onvoldoende.

Cijfers drukken dus gewoon niet meer veel nuance uit.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Rinke Hoekstra

In wezen is die discussie over zesjescultuur zoals die vaak gevoerd wordt volstrekt onwetenschappelijk. @11 noemt het al: in een ideale wereld (even verondersteld dat we allemaal strebers zijn die zo hoog mogelijk willen, en dat alleen schoolprestaties en diploma’s van belang zijn) zit iedereen op een zodanig schooltype dat hij/zij het net haalt. Allemaal een zesje dus. Leerlingen die beter presteren en b.v. een 8 halen, stromen meteen door naar een niveau hoger, en halen daar weer een 6. In dat opzicht zouden die zesjes bij uitstek een uiting van ambitie en inzet zijn.
Ook de hierboven gepresenteerde cijfers/grafieken kun je niet duiden zolang je niet weet hoeveel doorstroom er daadwerkelijk is tussen de verschillende schooltypes. De auteur noemt dat al even.

De enige maatstaf voor zesjescultuur is inderdaad het al genoemde “tevredenheidsonderzoek” zoals @15 terecht noemt. Inderdaad, het gemak waarmee die zesjescultuur als vaststaand feit gepresenteerd wordt is ontluistered en schrikbarend. Typisch een teken van een zesjescultuur, want het getuigd van gemakzuchtig denken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Inkwith Barubador

Dat de gemiddelde cijfers dalen, kan van alles als oorzaak hebben. Een paar mogelijke oorzaken:

* Nivo leerlingen is gedaald.
* Onderwijs is kwalitatief verslechterd (want lagere cijfers).
* Onderwijs is kwalitatief verbeterd (want moeilijker geworden voor leerlingen).

Op basis van een paar grafiekjes kan je nog niet veel zeggen. De grafieken moeten startpunt van onderzoek zijn, niet eindpunt.

Ik geef een zesje voor dit stuk.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 A. de Man

@15 en @20: helemaal gelijk. Het is gewoon een norm. Je kan alleen wat aan een zesjescultuur doen als je gaat vinden dat leerlingen pas slagen als ze een zeven halen. Je krijgt dan een zeventjescultuur. Want laten we wel wezen, als we vinden dat een 6 goed genoeg is, dan is dat ook goed genoeg. Dat heeft niks te maken met hakken over de sloot of minimale versus maximale inspanning.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 Umea

@21:
“* Nivo leerlingen is gedaald.”

Eerste punt is dan om niveau te definiëren, oftewel het niveau van wat? Intelligentie? Inzet? Vaardigheid in de vakken?

Intelligentie lijkt me onwaarschijnlijk, ik kan daar zo even geen plausibele oorzaak voor bedenken.

Inzet zou door gebrekkige motivatie kunnen komen. Dan is de vervolgvraag wat daar de oorzaak van is en hoe dit verbeterd kan worden. Komt het door de huidige jongerencultuur op scholen of door teveel afleiding door moderne middelen? Wellicht zien jongeren de noodzaak nu minder om goed te presteren of is het een maatschappijbreed fenomeen? Was het wellicht vroeger niet anders?

Vaardigheid in de vakken zou door gebrekkig lesgeven kunnen komen. Dit is eenvoudig (maar duur) op te lossen. Wellicht zijn er nu echter andere vaardigheden vereist om succesvol te worden en loopt het onderwijs achter de feiten aan.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 HPax

@ c 13:’Je bent nu ongetwijfeld ook ontzettend succesvol aangezien je om half 2 op een doordeweekse nacht stoere berichtjes zit te plempen op een blog.’

Deze reactie maakt de indruk van een trap onder de gordel. Waarmee mijn oordelen in c3 en c10 geveld versterkt uit de bus komen. Waar gaat dit eindigen?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 Umea

@24:
Het is “een stoot onder de gordel”. Ironisch dat je nu zelf een taalkundige fout weet te fabriceren. Indien je echter kickboxen bedoelt, dan is “een trap onder de gordel” in Nederland volledig legaal.

En pardon? Je zit zelf denigrerend te doen over mensen die niet goed kunnen leren, je valt mij (op niet realistische gronden) persoonlijk aan, je zit te pochen met je eigen geclaimde resultaten en nu kruip je in een slachtofferrol?

Je zal best een prima kerel/vrouw zijn, maar wie de bal kaatst kan hem terug verwachten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#26 HPax

1. Ik kaats geen bal, ik verwijt valsheid.
2. Ik denigreer geen mensen die niet goed kunnen leren.
3. Ik denigreer mensen die van hun onvermogen tot schools leren
het schoolsysteem de schuld geven.

Voorbeeld. Jantje doet het op de lagere school niet goed. Al 2 keer in de 2e klas blijven zitten. Is hij imbeciel? Ik denk van wel, maar wat zegt de orthopsychagoog? Nee, hij is niet volslagen idioot, alleen te speels. En die school van hem nu is te authoritair.

Ontwikkel dit voorbeeld verder. Ik lees het wel.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#27 Umea

@26:
Zat je nou weer midden in de nacht te reageren?

Noem het hoe je het noemen wil, m’n punt over je gedrag staat. Je maakt nu trouwens exact dezelfde spelfout in autoritair.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#28 Kalief

autoritairbag

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#29 Stoic

Authoritair is goed geschreven, het komt van aut- “zelf” en hor-izó “begrenzen, dus een zelfbegrenzer, en wat voor hemzelf begrensd moet worden ook voor anderen. (een voorbeeld: het verbod op vloeken komt van de hardste vloekers).
Autoritair is verkeerd gespeld, een onzinwoord, wát òòk in het woordenboek staat.
(Ethiek = wat is goed en wat is slecht/fout, moraal = wat mag en wat mag niet).
Met al deze “spellingmoeilijkheden” kan men flauwe spelletjes op de televisie spelen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#30 pedro

@29: http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/autoriteit

Eigen meningen zijn leuk, maar niet altijd waar.

  • Vorige discussie