De wet is er niet voor iedereen

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Boerinnen aan het werk in Nigeria (Foto: Flickr/MikeBlyth)

Vier miljard mensen op deze wereld hebben geen toegang tot de wet. Het ontbreken van wettelijke bescherming is een belangrijke hindernis bij het aan de praat krijgen van de economie. Dat is, in het kort, de boodschap van een rapport dat vorige week werd gepubliceerd door een juridische werkgroep van de Verenigde Naties.

Zo kan een boer die niet kan bewijzen dat hij land in eigendom heeft, moeilijk een lening krijgen om te investeren in verhoogde productie. Bij gebrek aan regels zijn veel arbeiders in arme landen vogelvrij. Dat lijkt handig voor fabrikanten, maar de praktijk wijst uit dat de formele economie vele malen efficiënter is dan de informele. En zelfs als arme mensen erin slagen een rechtszaak aan te spannen, is de kans op een faire beoordeling vaak gering.

Wie het werk van de Peruviaanse econoom Hernando de Soto kent, zal deze redenering bekend voorkomen. Terecht, want de werkgroep die dit rapport opstelde, werd naar aanleiding van De Soto’s ideeën opgericht. Het rapport kijkt echter niet vooral naar eigendomsrechten, zoals De Soto, maar ook naar de rechtspraak, rechten van arbeiders en de juridische hindernissen die (kleine) bedrijven ondervinden.

Het levert een waslijst aan aanbevelingen op – om moedeloos van te worden. Veel komt neer op sterkere (bureaucratische) systemen om willekeur en corruptie tegen te gaan. Maar daarvoor zijn dan weer veel goed opgeleide ambtenaren voor nodig waar het vaak aan ontbreekt.

Reacties (8)

#1 pedro

Dus eigenlijk zegt dit rapport, dat de vrije markt niet zo goed werkt. Dat ze alleen goed werkt, als ze goed gecontroleerd wordt en aan allerlei opgelegde regels en afspraken gebonden wordt.

  • Volgende discussie
#2 Cancel

@Pedro:

Volgens mij zegt het stukje vooral dat (dictoriale en of corrupte) overheden zonder rechtstaat niet goed werken!

Dat (een vrije) markt in zo een land niet functioneert is een gevolg hiervan en heeft niets niet met de werking van “de” vrije markt an sich.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Christian

Het zegt vooral dat een rechtsstaat nodig is om de economie goed aan de praat te krijgen, omdat ondernemers op welke schaal ook anders te weinig inzicht in hun risico’s hebben.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 pedro

@CANCEL: “Volgens mij zegt het stukje vooral dat (dictoriale en of corrupte) overheden zonder rechtstaat niet goed werken!”

Dat nou juist niet. “Bij gebrek aan regels zijn veel arbeiders in arme landen vogelvrij”. Dat wijst op de afwezigheid van een regelgevende overheid, en dus zeker niet op een dictatoriale overheid (die willen juist alles regelen). En een corrupte overheid is feitelijk ook een afwezige overheid, waar wie het meeste geld heeft het meest te vertellen heeft, zonder dat armere mensen zich op een rechtssysteem kunnen beroepen. En dat is precies het probleem wat beschreven wordt.

Maar ik geef toe, dat het niet functioneren van de vrije markt een waarde oordeel mijnerzijds is. Dat de vrije markt wel goed functioneert, kan ook vol gehouden worden. Ze functioneert immers altijd goed, maar niet voor iedereen. Als de ´onzichtbare hand´ van Adam Smith haar werk mag doen, zitten we binnen de kortste keren opgescheept met alleen maar monopolies. Dat is het logische gevolg van de ´onzichtbare hand´. Imho functioneert de vrije markt dan niet goed, aangezien die term voor mij impliceert, dat iedereen gelijke kansen heeft op die markt, zonder dat daar van overheidswege ingegrepen zou moeten worden. Als de overheid in moet grijpen in de markt, is het geen vrije markt meer.

Waarom zet je trouwens (een vrije) tussen haakjes? De vrije markt is een specifieke marktvorm. De meeste mensen associëren die term wel met alle mogelijke marktvormen, maar dat betekent nog niet, dat overal waar die term gebruikt wordt er ook sprake is van een vrije markt. In ons land zijn de meeste markten een mengvorm, waarbij regulering door de overheid de onvolkomenheden van de onvolkomen markten weg nemen. Dan hebben we het dus alle andere marktvormen dan de vrije markt, zoals monopolies, oligopolies, en alles wat er verder tussen die (dictatoriale) marktvormen en de vrije markt in ligt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Christian

@pedro:
Helaas, nee. China is een dictatoriaal land, maar arbeiders hebben er niks in te brengen (en dan is het zogenaamd nog communistisch ook). Een dictatuur is doorgaans beter in het regelen van plichten dan van rechten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 pedro

@christian: je wilt toch niet gaan beweren, dat China een vrije markt heeft? Of dat wanneer China een rechtsstaat naar westerse maatstaven zou zijn, de planeconomie daar plotseling goed zou werken? Volgens mij beweert het artikel ook niet, dat het wel hebben van regels automatisch betekent, dat meteen ook maar betekent, dat die regels goed zijn en dat de economie daarvan profiteert. Het artikel stelt imho slechts, dat het geen beroep kunnen doen op een rechtssysteem (wat gelijk staat aan het ontbreken van regels) rechtsongelijkheid schept, ten faveure van de mensen met veel geld en ten nadele van de armen.

Maar ook daar zitten we natuurlijk met een definitie in onze maag: het recht van de sterkste is immers ook een rechtssysteem. Dat is het rechtssysteem, waar je bij een gebrek aan regels automatisch op terug valt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Cancel

@ Pedro:
De vrije markt zoals jij die definieert bestaat helemaal nergens. Het is een soort ultieme nachtmerrie in je hoofd. Vervolgens wijs je elk idee van marktwerking af met dit waanidee als argument.

Natuurlijk heb je ook voor de meest vrije markt, regels en randvoorwaarden nodig. Zoals eigendomsrecht (en dus geen diefstal) en een betrouwbare valuta.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 pedro

@cancel: “De vrije markt zoals jij die definieert bestaat helemaal nergens”.

Dat klopt in de praktijk en dat is precies ook steeds mijn argument. Behalve dan in de micro economische theorie, die je op school en universiteit leert, bestaat de vrije markt niet. Er bestaan meer dan voldoende andere marktvormen, maar als je die als ´vrije markt´ wil betitelen, is dat strijdig met de definitie in de economische theorie.

  • Vorige discussie