Closing Time | Rammstein

Foto: Ted (cc)
Serie:

Provoceren kun je met een gerust hart aan de heren van Rammstein overlaten. Net als je denkt dat de vijftigers op hun retour zijn, komen ze met een videoclip waar de meest tere plekken in het Duitse verleden bruut worden betast.

Ze rekenen daarbij op een vertrouwd recept, dat ze slim hebben afgekeken van Laibach: kleedt de vorm extreem-rechts, fascistoïde en ultranationalistisch in, en drijf daar dan in de subtext weer de spot mee. Breng met grommende gitaren en dreunend tromgeroffel een ode aan Duitsland, maar stel haar vervolgens voor als een zwarte vrouw.

Waar Laibach daar echter een bloedserieuze boodschap mee had (en heeft), namelijk dat totalitarisme in allerlei vormen en gedaanten komt, daar gaat het bij Rammstein vooral om het shockeffect en de leut. En de verkoop niet te vergeten: de clip werd in amper drie dagen tijd bijna 20 miljoen maal bekeken.

IJdel opportunisme

Exploitatie? Reken maar! Lindemann & co schromen in deze clip niet voor om zich zowel uit te dossen in nazi-uniformen als zich op te laten hangen als holocaustslachtoffers; in gestreepte pyjama’s, met gele Davidsterren en al. Fijnzinnig is anders.

Het leidde de hoofdredacteur van Vice Duitsland er toe zijn decennialange ergernis over Rammstein nu eens van zich af te schrijven. Want Rammstein, dat zijn wat hem betreft gewoon een stelletje sneue opportunisten. En straks staan er weer zwetende en bier zuipende massa’s: ‘Deutschland! Deutschland! Über allen!’ te brullen. Met een knipoog, maar toch. Weg ermee, wat deze Felix Dachsel betreft.

Onder de oppervlakte

De Sloveense stand up filosoof Slavoj Žižek (bekend met volle zalen en een rocksterrenstatus) merkte eens over Rammstein op dat ze in staat zijn het libido van de massa op te roepen en te kanaliseren. Dat heeft volgens hem een kathartisch, louterend effect: je kunt je teutoonse driften een paar uur de vrije loop laten, zonder dat de daarmee opgeroepen geesten op hol slaan. Want diezelfde geesten worden door middel van ironische spot tevens bezworen. Aan het eind van het concert gaan ze weer in de fles.

Je hoeft geen fan van Lacan te zijn om dat een rake observatie te vinden. De psychiater Jaques Lacan, waar Žižek zijn ideeën op baseert, meende – al voortbordurend op Freud – dat ook (volks)gemeenschappen een collectief ego, id, en superego hebben; en dat dit zich zou uiten in de taal. Een fascinerend idee, dat zich uiteraard noch laat bewijzen, noch laat ontkrachten; vandaar ook dat het pure pseudowetenschap betreft.

Desalniettemin: het is natuurlijk wel opvallend dat tal van Westerlingen zich met een zekere wellust in nazi-uniformen uitdossen, of dat nu tijdens een verkleedpartijtje is of bij wijze van sketch. Prince Harry, Jan Roos, Mitchell & Webb, en nu dus de jongens van Rammstein weer; je zou bijna gaan denken dat er iets aanlokkelijks zit in de (tijdelijke) identificatie met het ultieme kwaad.

Of zou er stiekem toch een latente hang naar  boreaal supremacisme en een voorliefde voor de esthetiek van autoritaire structuren achter schuil gaan?

 

Reacties (7)

#1 Rigo Reus

Heb net de video bekeken, met het geluid uit, want het is niet mijn muziek, maar die video duurt meer dan 9 minuten en daarin idd waarschijnlijk 8 seconden van de Rammsteins in kampkleding.
Till Lindemann is trouwens ook dichter: https://www.bol.com/nl/c/boeken-till-lindemann/1311910/N/8299/

  • Volgende discussie
#2 sikbock

Daumen hoch für deine Analyse! Kritisch, hinterfragend, intelligent, offen, sympathisch ;-)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Bismarck

“Of zou er stiekem toch een latente hang naar boreaal supremacisme en een voorliefde voor de esthetiek van autoritaire structuren achter schuil gaan?”
Mitchell & Webb maken de Nazi-uniformdragers anders wel ronduit belachelijk in hun sketch.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Karin van der Stoop

Had de #ophef hierover al eerder meegekregen. Luister nu voor het eerst het nummer zelf, en ik vind het heel niet vervelend, al is het niet mijn genre. De aanklacht vind ik prachtig, maar dat heb ik al snel met protestsongs.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Sjors

@3: en Rammstein dan? Die steken dermate de draak met (extreem)rechts en alles wat ermee samenhangt dat je wel erg simpel moet zijn om te denken dat Ramstein het ook maar een seconde meent.

Jammer alleen dat ze muzikaal volstrekt oninteressant zijn en al een tijd zichzelf plagiëren.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 beugwant

@3: In het rijtje mis ik de Wiedergutmachungsschnitzel van Jiskefet…

Net als de Stones, heeft Rammstein wel enig commercieel talent; indertijd hebben ze nog even gewacht met het uitbrengen van hun tweede plaat omdat de eerste nog zo goed verkocht; want anders zouden ze zichzelf kannibaliseren.

Laibach heb ik in Paradiso gezien (1987) toen ze het podium hadden verhoogd en de hele showtrukendoos van de nazi’s hadden opengehaald. Ik weet nog dat ik zwaar onder de indruk naar buiten liep en bedacht dat je zó dus heel makkelijk een heel volk voor je karretje spant. En dat wilde Laibach maar eventjes gezegd hebben. Niet elke recensent had dat toen door en dat is nu met Rammstein niet anders. In de clip passeren een aantal (lang niet alle) keerpunten van de Duitse geschiedenis de revue, en de kritiek lijkt zich vooral op die paar holocaustscènes toe te spitsen. Daar kunnen we maar niet mee omgaan.
Und was, liebe SchülerInnen, wollte der Dichter uns damit sagen? Ik denk dat kort gezegd de boodschap van deze clip is: ”En Duitsland*, hoe wil je het volgende stuk van je geschiedenis gaan schrijven?”

*of Europa

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 majava

@5: Waarom muzikaal oninteressant? Industrial Metal is gewoon een muziekstroming en dat doen ze in het Duits. Niet geheel mainstream. Zelf vinden ze hun muziek ‘Tanzmetall’, daar kan ik wel in meegaan. Dit nummer #0, is een goed voorbeeld daarvan en het is meer in het genre van bijvoorbeeld Ghost, dan hun eerdere werk.

  • Vorige discussie