Hoeveel fouten kan je maken bij een schijnbaar goedbedoeld democratisch experiment?
Het Utrechts burgemeestersreferendum leert ons dat dit er heel veel kunnen zijn. Het idee van zo’n referendum is toch dat je burgers wilt laten bepalen wie hun stad de komende jaren gaat besturen. Daarvoor is het natuurlijk wel nodig dat de burger het gevoel heeft dat hij zowel passief als actief betrokken is bij het kiezen. Dan moet je het dus niet aanpakken zoals in Utrecht. Laten we even de missers chronologisch voorbij laten komen.
Je begint met een enquête onder de bevolking die je alleen maar in het lokale sufferdje aankondigt (niet handig voor mensen met een nee-nee sticker). Deze enquête wekt de indruk dat je daarmee meebeslist over het profiel van de burgemeester. Deze illusie wordt al snel doorgeprikt als je de uiteindelijke profielschets leest. Vervolgens publiceer je de vacature alleen in de Staatscourant. Slechts insiders en per ongeluk geïnformeerde komen dit te weten of weten uiteindelijk op het juiste moment waar ze het moesten zoeken. Een eerste selectie heeft hierdoor al plaatsgevonden. Toch komen er nog 22 inschrijvingen binnen.
Dan laat je de voorselectie over aan de Commissaris van de Koningin. Achter gesloten deuren spreekt hij met de kandidaten en maakt een voorkeurslijstje. Nul komma nul invloed van de burgers in deze ronde. Daarna gaat het voorkeurslijstje naar de gemeenteraad. Die beslist vervolgens welke twee kandidaten overblijven. Ook weer achter gesloten deuren en ook weer zonder burgers.
Die beslissing valt op 13 september a.s. Daarna hebben de kandidaten precies vier (4!) weken de tijd om campagne te voeren tot de verkiezing op 10 oktober. Dat betekent dat ze in die vier weken (naast de verplichte nummertjes in de achterzaaltjes) ervoor moeten zorgen dat ze voldoende budget hebben en in no time campagnemateriaal op moeten hoesten. Een verloren zaak.
Intussen doet de gemeente er alles aan om toch vooral niet aan de burgers duidelijk te maken op welk moment er gekozen kan worden. De mooie oranje posters op de verkiezingsborden bevatten weliswaar wel de datum van het referendum, maar dat zie je alleen als je er op minder dan 2 meter vanaf staat. Je mist volledig waar het overgaat in het voorbijgaan met fiets of auto. Natuurlijk staat het ook weer in het lokale sufferdje. Maar het probleem daarvan is bekend. Verder ruim je zendtijd in op de lokale omroep, maar die wordt door minder dan 10 procent van de bevolking regelmatig geraadpleegd.
Kortom, geen echte betrokkenheid van de burgers, hoge drempel om mee te doen, geheime procedure in de voorselectie, te weinig tijd om de kandidaten goed campagne te laten voeren en een beroerd PR beleid.
Ik gok dat de opkomst 20 procent is en dat daarmee de keuze gewoon weer door de raad gemaakt wordt.
Maar het ergste aan dit verhaal is dat straks menigeen zal roepen dat mensen niet zitten te wachten op een referendum. Dat het dus maar nooit meer als democratisch instrument gebruikt moet worden. Nee, als je dit soort fiasco’s blijft produceren niet nee. Maar het is wel een stevige schoffering van de burgers.
Burgemeestersreferendum Utrecht nu al fiasco
Foto:
Reacties (38)
Maar het is wel een stevige schoffering van de burgers.
Maak je geen illusie Steeph: democratie in Nederland IS een schoffering van de burger.
Hetzelfde geldt overigens ook voor de democratie in Europa.
yup. Referenda (en andere gemeentelijke enquetes, zoals wanneer ze een voorgenomen uitbreiding parkeergebied nog effe willen legitimeren): Vraag het dan niet!
Conclusie,
die nee-nee sticker is een gevaar voor de democratie, snel verbieden dat ding ;-)
En burgers mogen nog alleen maar stapvoets fietsen of (auto)rijden zodat ze de borden goed kunnen lezen.
@3: Waarom maak je er niet meteen van dat mensen met een NEE-NEE sticker terroristen zijn, omdat ze onze democratie ondermijnen? Dito voor mensen die geen lokale TV kijken. Laten we dan toestaan om in alle huizen camera’s te hangen, om te controleren of de lokale TV wel dagelijks een uur wordt opgezet!
Niets te verbergen toch?
@Bismarck, goed plan, we hebben altijd nog plek voor een geweldige denkers zoals u bij de AIVD.
Steeph,
Je trekt aan een dood paard. (*)
Democratie is niet iets van een beetje wel en de rest niet. Democratie is helemaal wel of helemaal niet.
Als de burgemeester gekozen moet worden volgens democratische begrippen, dan moet dat net zoals de verkiezingen voor de 2de kamer. En liefst nog op hetzelfde moment. Elke andere methode is een farce. (**)
Laat maar zitten.
Dat ziet de gewone burger trouwens ook. Die interesseert het geen moer, want ‘er verandert toch niets’. Dus komt er niemand opdagen bij een willekeurig referendum.
(*) Niet ongewoon voor socialisten hoor, je bent in goed gezelschap ;-)
(**) Van mensen die dit niet vinden, moet je meteen enorme allergische jeuk krijgen.
Maarre bismarck, misschien mis je mijn punt een beetje.
Democratie moet niet voorgekauwd worden door middel van billboards van 4 bij 4 meter, iemand die echt geinterreseerd is in de burgemeester verkiezing zoekt die info zelf wel op, en de rest, tja als je alleen gaat stemmen omdat het op een bilboard van 4 bij 4 meter staat wat is je stem dan waard?
Mensen die alles voorgekauwd willen hebben in elke vorm van media moeten niet gaan stemmen, die stemmen zijn gevaarlijk voor de democratie en over het algemeen gebaseerd op voorgekauwde informatie.
@8: Ah, democratie is alleen voor de voorhoede van verlichtten. De rest van de bevolking is toch te dom om over zichzelf te beslissen, niet?
Democratie is: de meerderheid laten denken dat ze het voor het zeggen hebben.
Ik wilde expres het woordje geloven niet gebruiken
@richard: wie zegt dat ik een socialist ben?
Maar los daarvan, met cynisme wordt het niet beter. Als niemand zowel de “macht” als de “machtgever” prikkelt, kan je democratie net zo goed nu al helemaal begraven.
J’accuse ….
Burgemeesterreferenda gaan toch nergens over, dus maakt het ook geen klap uit als niemand komt stemmen.
Verder is ook de vraag of het ooit mogelijk is om iedereen te bereiken op lokaal niveau, als de lokale omroep, de lokale sufferdjes (overigens niet onderschatten hoe goed die gelezen worden) en posters in de stad blijkbaar niet genoeg zijn. Deur-aan-deur aanbellen dan maar?
Als mensen echt zo geven om de democratie, dan informeren ze zich wel. Zo niet, hoe belangrijk is het dan eigenlijk?
Ik woon in Utrecht, normaliter doe ik bij elke verkiezing trouw mijn democratische burgerplicht in het stemhokje, zelfs bij de provinciale staten verkiezingen, maar ik weiger een dergelijke voorgekookte poppenkast als dit referendum de schijn van legitimiteit te verlenen door er te gaan stemmen.
Blijkbaar is het regentendom weer helemaal terug van weggeweest. Als het al ueberhaupt ooit is weggeweest.
Waar zijn ze trouwens bang voor? Henk Westbroek doet niet mee.
Een puik stuk schandpaal voor de massa’s @Steeph, hulde.
De gewoonlijk onzichtbare manipulaties zoals het bewerken van de kandidatenlijsten kwam vandaag ook in het nieuws doordat de Leidse kandidaat die meedeed in de race voor partijvoorzitter PvdA werd gedwongen om zijn kandidatuur in te trekken. De man is furieus, met recht.
kwam=>kwamen
Ja, ik ga roepen dat ik niet op een referendum zit te wachten. Een gekozen burgemeester zal hoe dan ook in conflict komen met de eveneens gekozen raad. Die pluriforme laatste blijft wat mij betreft het hoogste orgaan en controleert de uitvoerende macht, i.c. het college. De voorzitter daarvan is de vertegenwoordiger van het bestuur op rijksniveau. Dat systeem functioneert redelijk. Als het goed is controleert de Tweede Kamer diens benoeming. De bevoegdheden van de burgemeester zijn in de Gemeentewet ook zeer beperkt. Een gekozen functionaris zal die met een beroep op zijn mandaat willen oprekken. Een burgemeester die voor zijn herverkiezing staat zal zich ook willen profileren en misschien een andere afweging maken als hij een demonstratie of een voetbalwedstrijd wil verbieden.
@Steeph
De eerste fout die je maakt is door te stellen dat een burgemeester een stad bestuurt. Zie verder bij Emile#17. De reden dat het een farce is dat het nergens over gaat. Dat moet je aan de kaak stellen.
De burgemeester niks te zeggen?
Los van dat ie de agenda bepaalt en dat de grootste partij en coalitiepartijen zich zo dikwijls naar zijn grillen voegen:
http://www.st-ab.nl/wetten/0093_Gemeentewet_Gemw.htm
en dan zo bij artikel 151 staat zo wel erg duidelijk dat de burgy de dictator van de stad is met zijn noodverordeningsbevoegdheid die pas achteraf gecontroleerd wordt. Doet me denken aan de eurotop.
(oeh even aanvullend vergeet 170-180 en 51 niet. en de rol die hij heeft bij het stemmen tellen)
Bij democratie snijdt het mes aan twee kanten. Enerzijds heb je de machthebbers die graag machthouders blijven en anderzijds heb je het volk dat het liefst de beslissingen aan een ander overlaat.
Echte democratie is betrokkenheid en participatie. Daar doet de burger en de regent aan mee. Samen vormen ze een team dat resulteert in een algemeen gevoel dat men op z’n minst het idee heeft dat alles tot stand komt door er met elkaar over te denken, praten en beslissen.
Maar goed, blijf dromen… Ik droom dus ik besta niet! (film Léolo)
Zijn er niet landen waar de bergemeester rechtstreeks gekozen wordt? Is daar dan geen gemeenteraad (oid)? Of altijd conflict?
Ik ben het wel eens met Michel, #13. Ja, een gebrekkige manier van communiceren helpt niet, maar de meerderheid van degenen met nee-nee stickers die nooit lokale televisie kijken kan het waarschijnlijk heel weinig schelen wie de stad bestuurt. Ik vind het sowieso niet de beste manier, zo’n gekozen burgemeester. Het is wel een aardige geste, maar het past helemaal niet in ons stelsel. Als gekozen burgemeester moet je ook je eigen kantoor en kabinet kunnen regelen, volgens mij is dat niet vastgesteld. De controle ligt dan bij de gemeenteraad, die echt een controlerende functie gaat uitvoeren. Maar ja, je krijgt dan wel wat Amerikaanse (geldverslindende) situaties hier. Of dat een verbetering is, is dan de vraag
De Burgemeester heeft nu te weinig macht om rechtstreeks door het volk te laten kiezen. Hij kan beter door de gemeenteraad worden gekozen.
Als er wel een systeem is dat de Burgemeester wordt gekozen door het volk en de gemeenteraad ook dan kunnen er inderdaad conflicten ontstaan. In Amerika kunnen conflicten ontstaan tussen de senaat en het huis aan de eene kant en aan de andere kant de president. Zowel president, huis als senaat zijn rechtstreeks door het volk gekozen. (Bij de president zitten er nog kiesmannen tussen maar die hebben als het goed is zelf geen onafhankelijke inbreng).
Wij zijn zo’n systeem niet gewend, zelfs conflicten tussen de eerste en de tweede kamer zijn helaas zeldzaam. Dat terwijl de eerste kamer als taak heeft om te zeggen dat de tweede kamer haar werk niet goed heeft gedaan.
ik had al weining vertrouwen in dit referendum na het vorige, over de verbouwing van het centrum. Als deze net zo gaat, kunnen we straks kiezen tussen burgemeester A en burgemeester 1, allebei even lief, aardig en capabel, en krijgen we uiteindelijk een corrupte maffioos die er met de poet vandoor gaat.
@zazkia #19:
De burgemeester heeft inderdaad weinig te zeggen. Wat een burgemeester te zeggen heeft hangt af van hoeveel ruimte hij of zij krijgt van de gemeenteraad en het college. Maar daar zijn de politici dus zelf bij, en op die mensen mag je al stemmen.
Die bevoegdheden die je noemt lijken heel spectaculair, maar stellen in de praktijk niet zoveel voor. Voor een deel is het simpelweg het regelen van verantwoordelijkheden. De raad bepaalt haar eigen agenda, en is het hoogste bestuursorgaan van de gemeente. Niet de burgemeester. Als dat anders gaat dan spreek je daar de raadsleden op aan of stem je op iemand anders.
dat conflict bismarck is er ook tussen de president en de eerste minister. wat leidt tot een standstill als die van verschillende huize komen, zoals ook in de vs, israel, eigenijk elke reubliek. altijd nog beter dan ze per KB benoemen, denk ik zo.
@michel, kortom de burgemeester heeft ontzetend veel macht. dizittene hoeft hij inderdaad niet per se aan te wenden en als t een kluns is, zal ie dat doen. hoe heet die juf uit leeuwarden ook weer?
patijn heeft de halve stad drooggelegd na enen en op koninginnedag en ook nog willekeurige demonstranten opgepakt, demonstraties verboden, referenda omzeild, macht is altijd zo groot als de geen die m heeft gebruikt. wat in de gemeentewet kan is meer dan genoeg.
Naja, hier wordt het kabinet vanuit de kamer gevormd (op papier), maar toch volgt de kamer de regering, zelfs zonder dat de regering enige democratische legitiemiteit kan claimen (anders dan via de kamer). Ik vind dat argument van dus een beetje mager op zich.
@zazkia: de burgemeester heeft zoveel macht als de gemeenteraad hem of haar gunt. Zo zie ik in de gemeentewet vooral staan “De raad kan bij verordening de burgemeester de bevoegdheid verlenen” etc.
Een burgemeester kan wel veel invloed hebben, maar dat is wat anders dan feitelijke macht.
Ik wist dat men plannen had voor een rechtstreekse burgermeesterverkiezing, maar ik wist niet dat het al zo snel zou zijn.
Het lokale suffertje lees ik zeer sporadisch, kijk hem hooguit even snel door en de billboards waren me nog niet opgevallen. De lokale zender zie ik meestal even tijdens het zappen voorbijkomen, maar ik blijf daar zelden hangen.
Inderdaad de knulligheid ten top. Je zou bijna kwade opzet gaan vermoeden, zodat men straks bij een teleurstellende opkomst (wat een verrassing) kan zeggen dat de mensen niet op een referendum zitten te wachten.
Bij reguliere verkiezingen krijgen de inwoners toch ook een stemoproep? Waarom nu dan niet, stuur een informatiebrochure mee, dan kunnen mensen er tenminste kennis van nemen. Als er dan vervolgens een lage opkomst is, dan is mogelijk de conclusie gerechtvaardigd dat de mensen niet op een dergelijk referendum zitten te wachten.
(is dit de EJ die ik denkt dat t is?!)
@ Zazkia, verklaar je nader? Ik weet niet welke EJ je denkt dat ik ben?
@12, Kameraad Steeph,
Dat zeg je zelf:
https://sargasso.nl/archief/2007/08/16/tweespalt-usa-bashen-sargasso-verklaart/
met (-6,-6) leef je in een commune met een tuinbroek aan ;-)
Anyhow je hebt gelijk: met cynisme bereik je weinig.
Echter, een volk krijgt de overheid waar het om vraagt. D66 dat de bestuurlijke vernieuwing propageerde, hebben we keurig via het ijsselmeer de poort uitgeduwd en daarvoor in de plaats de Partij voor de Dieren gekozen.
@richard: In die hoek van kompas zitten betekent nog niet dat je gelijk socialist bent. Socialisten zitten misschien ook wel in die hoek, maar dat is zoiets zeggen als alle koeien zijn zoogdieren dus alle zoogdieren zijn koeien.
Socialisten hebben een vast denkkader waarbinnen ze denken dat de wereld beter kan worden. Die deel ik maar voor een beperkt stuk.
Steeph,
‘T is maar een grapje hoor. Als we nou het gemiddelde van jou en mij nemen, dan zitten we weer op spruitjeskoers.
Persoonlijk vind ik het zeer beangstigend als de gemeenteraad invloed heeft op de burgemeester. Nee geen democratie op gemeentelijk niveau, dan krijg je hele nare toestanden. Moeten dan zelfs de burgemeesters eraan geloven en naar de pijpen van het volk dansen? Alsjeblieft niet zeg.
@ 37
“Moeten dan zelfs de burgemeesters eraan geloven en naar de pijpen van het volk dansen?”
Naar wiens pijpen dansen ze dan nu, denk je?