Sabine Roeser is hoogleraar techniek-ethiek aan de TU Delft en Universiteit Twente. Ze zet vraagtekens bij de manier waarop borstvoeding wordt gestimuleerd. Een nieuwe aflevering van de serie Intieme Technologie van het Rathenau Instituut.
‘Borstvoeding is het beste voor je baby’ – deze slogan hoort elke aankomende ouder vanaf het begin van een zwangerschap, rond de bevalling en tot maanden na de geboorte van een baby. Borstvoeding is de meest natuurlijke voeding voor een baby en wordt geprezen om een groot aantal gezondheidsvoordelen ten opzichte van flesvoeding op basis van melkpoeder. De gezondheidsvoordelen van borstvoeding voor met name de baby maar ook voor de moeder blijken uit talloze wetenschappelijke studies. De WHO, Unicef, nationale overheden en gezondheidsorganisaties houden dan ook een pleidooi voor borstvoeding. Ziekenhuizen die borstvoeding aanmoedigen kunnen een bepaald certificaat krijgen.
Veel jonge ouders willen hun baby borstvoeding geven. Maar dat lukt niet altijd. De internationale borstvoedingsorganisatie La Leche League verspreidt informatie over borstvoeding. Lacatatiekundigen staan ter beschikking om te assisteren bij het geven van borstvoeding. Ondanks al deze hulp zijn er echter toch situaties waarbij borstvoeding niet lukt. In Nederland bijvoorbeeld begint de overgrote meerderheid van moeders na de bevalling met borstvoeding, maar reeds na een maand is dat aantal gehalveerd, en er zijn weinig moeders die tot zes maanden na de bevalling borstvoeding geven, terwijl dat de aanbevolen minimale duur is.
Problemen
Oorzaken kunnen zijn teruggetrokken tepels, borstontsteking, waardoor het voeden zeer pijnlijk is, een vroege of moeilijke bevalling of een verkorte tongriem waardoor de baby niet in staat is om te zuigen, psychische problemen waardoor de moeder moeite heeft met voeden, onvoldoende melkproductie, moeite om borstvoeding met andere taken te combineren, zoals werk of zorg voor andere kinderen, etc. Terwijl er een groot aantal vrouwen is die dergelijke problemen ondervinden wordt door officiele informatiebronnen benadrukt dat ‘iedereen kan borstvoeden’, en dat genoemde problemen met de juiste ondersteuning te ondervangen zijn.
Dit betekent dat de bewijslast voor mislukte borstvoeding bij de betreffende vrouwen komt te liggen: kennelijk hebben ze niet voldoende hun best gedaan. Maar dat blijkt lang niet altijd het geval te zijn, integendeel. Veel jonge moeders gaan ondanks de genoemde problemen door met pogingen tot het geven van borstvoeding, vaak tot ze zelf volledig uitgeput zijn, of, misschien nog erger gezien het gebrek aan eigen keuze, tot de baby uitgeput of ondervoed is. In deze gevallen reageren hulpverleners zoals verloskundigen, lactatiekundigen en artsen meestal met het advies om door te blijven gaan, met het argument dat borstvoeding het beste is voor de baby.
Ontwikkelingslanden
De vraag is echter of een goedbedoelde maatregel, namelijk het internationale beleid om borstvoeding te stimuleren, zo niet uit zijn verband gerukt wordt en meer kwaad dan goed doet. Deze maatregel is onder andere bedoeld voor vrouwen in ontwikkelingslanden die geen beschikking hebben over schoon drinkwater en betaalbare flesvoeding, waardoor het geven van flesvoeding een risico zou kunnen vormen. Maar in westerse landen is flesvoeding een verantwoord alternatief in gevallen waarin borstvoeding niet lukt. Er zijn zelfs studies waaruit blijkt dat flesvoeding even goed of zelfs beter is voor de gezondheid van babys, maar deze studies worden bijna nooit genoemd.
Ook is deze maatregel bedoeld voor vrouwen die borstvoeding anders uit onwetendheid of gemakzucht niet eens zouden overwegen. Maar met name hoogopgeleide, gezondheids- en milieubewuste vrouwen willen doorgaans maar al te graag borstvoeding geven en lopen desondanks vaak tegen genoemde problemen aan. Het geven van borstvoeding hoort zowel bij hun beeld van wat het is om een goede moeder te zijn als ook bij hun algemene wereldbeeld en bij de waarden die ze koesteren. Het mislukken van borstvoeding wordt door deze vrouwen vaak dan ook als bijzonder pijnlijk ervaren, omdat het hun identiteit als moeder en als mens dreigt te ondermijnen.
Schuldgevoel
Daarbij zijn vrouwen vlak na de bevalling extra kwetsbaar door de nieuwe situatie waarin ze zich bevinden, alsook door de hormonale, lichamelijke en geestelijke voorbereiding op borstvoeding. Wat deze vrouwen nodig hebben is begrip en steun in een mogelijke beslissing om op flesvoeding over te stappen. Maar helaas gebeurt in de praktijk meestal het tegenovergestelde: hulpverleners blijven benadrukken dat het de moeite waard is om door te blijven gaan met borstvoeding, wat vaak in frustraties en schuldgevoelens resulteert. Het is moreel problematisch om alleen op statistische gezondheidseffecten te letten, zonder andere contextuele factoren, zoals haalbaarheid, beschikbare alternatieven, rechtvaardigheid en autonomie van jonge ouders in ogenschouw te nemen.
Een alternatief beleid zou gebaseerd moeten zijn op begripvollere en realistischere voorlichting over borstvoeding. Borstvoeding is misschien het meest natuurlijke, maar de natuur werkt niet altijd feilloos. In dat soort situaties is het goed dat er technologieën zoals melkpoeder en flesvoeding zijn die de natuur een handje kunnen helpen. Technologie als ons: in sommige situaties is dat geen bedreiging maar levensnoodzaak.
Deze blog is geinspireerd op het artikel ‘Ethical Problems with Information on Infant Feeding in Developed Countries’, Public Health Ethics (2011) 4, 192-202 dat ik samen met Jessica Nihlén Fahlquist heb geschreven.
Prof.dr. Sabine Roeser is hoogleraar politieke filosofie en ethiek van technologie aan de Universiteit Twente, universitair hoofddocent ethiek aan de TU Delft en managing director van het 3TU.Centre for Ethics and Technology. Voor haar onderzoek naar risico, ethiek en emotie heeft ze verschillende prestigieuze subsidies ontvangen, o.a. een VENI- en een VIDI-subsidie van NWO. Ze heeft zes boeken en meer dan 40 artikelen gepubliceerd en ze is een veel gevraagde spreker in binnen- en buitenland. Roeser wordt regelmatig geinterviewd voor vooraanstaande Nederlandstalige media, en ze is lid van het Filosofisch Elftal van Trouw.
Reacties (27)
In het ziekenhuis hebben ze het ook niet voor niets over de borstvoedingsmaffia.
In sommige ziekenhuizen (met een borstvoedingskeurmerk!) mag je de merknamen van de melkpoederfabrikanten niet eens noemen. (U wilt flesvoeding geven? Welk merk? Nee, dat hebben we niet. Raad nog eens!).
Overigens is voltijd werken vaak ook dodelijk voor de melkproductie.
Ik ben beslist voor borstvoeding, ik heb het zelf elf maanden gegeven, maar eerlijk geschreven: ik zou dat niet weer zo doen. Het kostte mij heel veel energie. Achteraf denk ik: ik had beter na een maand of vijf kunnen stoppen.
“Er zijn zelfs studies waaruit blijkt dat flesvoeding even goed of zelfs beter is voor de gezondheid van babys, maar deze studies worden bijna nooit genoemd.”
Heeft u daar bronnen van? Zouden fabrikanten van poedermelk die resultaten niet direct van de daken schreeuwen?
Om mij heen is al enkele jaren een babyboom gaande, ik doe er zelf ook aan mee. Nou ben ik natuurlijk maar een eenvoudige man zonder borsten, maar ik herken de blik op borstvoeding die in dit artikel wordt geschetst absoluut niet. Echt Totaal Niet. Ik vraag me nogal af in hoeverre het internationale onderzoek waar dit artikel op is gebaseerd wel representatief is voor de Nederlandse moeder.
Daarnaast wordt in het artikel net gedaan alsof de voordelen waarop die zogenaamde sociale dwang gebaseerd zou zijn helemaal niet van toepassing is in westerse landen. Dat is natuurlijk kul. De termijn die het WHO voor borstvoeding aanraadt (2 jaar) is daar wel op gebaseerd, maar dit artikel doet net alsof de vele andere voordelen ter discussie staan en dat is helemaal niet zo. Daarnaast doet dit artikel net alsof alleen de voordelen voor het kind op lange termijn van belang zijn terwijl de voordelen voor de kersverse moeder waarschijnlijk aanmerkelijk groter zijn dan de voordelen voor het kind.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Borstvoeding#Voordelen_van_borstvoeding_voor_de_vrouw
In mijn omgeving is in ieder geval helemaal geen sociale dwang om borstvoeding te geven. Wel spreken de feiten voor zich en zullen die bij de wat hoger opgeleide vrouw al snel voor een gevoel van rationele dwang zorgen. Dat heb je nou eenmaal met feiten:P
Het zou beter zijn als die borstvoedingsclubs hun tijd en geld staken in het optimaliseren van de kwaliteit van flesvoeding. Die mensen doen jonge ouders verdriet met hun bemoeizucht. Ik vind het daarom een goed stuk.
Overigens vind ik het bijvoorbeeld wel goed dat de commercie niet flesvoeding mag pushen. Voor je het weet verkopen ze dan flesvoeding waar je kinderen geniaal van worden – voel je je alsnog schuldig wanneer je dat niet kan betalen.
Het is volkomen knettergek om poeder- boven borstmelk te prefereren. Ineens is de vermoeidheid van de vrouw weer de reden. Vroeger was het ‘dan zakken je tieten’, of ‘we zijn toch geen dieren’.
Dat is het nu net: we zijn zoogdieren. Als mama moe is gaat mama maar wat minder werken of bij gebrek daaraan: zeuren. Want mama is natuurlijk veel belangrijker dan het kind.
Overigens zijn er veel ziekenhuizen die wèl flessenmelk promoten, wat had je gedacht.
Eigenlijk erg spijtig dat het feminisme steeds blijft terugkomen op het verwerpen van de moederrol.
Een soort biologisch determinisme: je hebt tieten met melk dus zal je zogen! Goed argument…
Je hebt ze niet voor niets hoor. Daarnaast blijkt (zoals #4 terecht benadrukt) de biologie ook gezorgd te hebben voor vele voordelen aan dat zogen, die wel erg makkelijk ter zijde worden geschoven in het artikel, dat van voor tot achter uitademt dat het werk van de vrouw belangrijker is dan de gezondheid van haar kind en zelfs haar zelf.
Mijn piemel is er ook niet voor niets. Ik kan me met dat ding voortplanten, maar daar kan je moeilijk een moreel argument uit afleiden. De vraag is niet of we al dan niet zijn ontwikkeld tot zoogdieren en ons daaraan maar moeten conformeren –volgens dezelfde redenatie kan je ook zeggen dat de vrouw vanwege haar baarmoeder een veredelde babyfabriek is – maar wat bijvoorbeeld de voordelen en nadelen zijn van borstvoeding en de manier waarop je aanstaande- of jonge moeders benadert.
Als je als weerwoord op dit artikel zegt dat ‘mama een zeur is’ en ze desnoods maar schoorvoetend het kind aan de borst moet zetten, dan ga je eigenlijk voorbij aan het punt van het artikel. Borstvoeding is een heilig huisje dat omver geschopt mag worden bij geschikte alternatieven: iets dat overigens ook wordt besproken in het artikel.
Ik herken me niet in het beeld dat dit artikel de voordelen van borstvoeding terzijde schuift. Het zegt dat je gewapend met die voordelen als argument de moeder niet altijd aan de kop moet blijven zeuren omdat er daar ook nadelen aan zitten. Je bekijkt het dan ook niet vanuit het perspectief van de keuze van de moeder die beter voor borstvoeding zou kiezen, maar vanuit het perspectief van de begeleiding eromheen die niet alleen aan het kind maar ook aan de moeder moeten denken. Dat is toch echt heel wat anders.
Ik denk en dus argumenteer niet vanuit tieten: ik doe dat vanuit het belang van het kind, en dus de moedermelk.
Fair enough. Ik zie nu dat jouw punt over zoogdieren eigenlijk een reactie was op degenen die zouden zeggen ‘we zijn toch ook geen dieren’. Mijn fout en ik doe je tekort wanneer ik je beschuldig van biologisch determinisme. Die keutel trek ik van harte in.
Ik blijf wel bij mijn punt in #12 dat je Sabine Roeser tekort doet wanneer je focust op enkel de voor- en nadelen van moedermelk. Dat is bezijden het punt dat ze maakt: namelijk hoe zorgverleners om moeten gaan met voorlichting aan toekomstige- en jonge moeders.
Supergoed stuk. Helemaal raak. Voor veel vrouwen is het helemaal geen probleem die borstvoeding. Dan is het ook heerlijk lijkt me. Ik had het ook graag gedaan en ik heb echt mijn best gedaan ervoor. Het lukte niet. En ik voelde me idd vreselijk schuldig en dat werd idd versterkt door lactatiekundigen en verloskundige lactatiekundigen die bleven adviseren door te zetten al kwam er geen druppel meer. Ook die 41 graden koorts van de borstontsteking was volgens hen totaal niet relevant. Mijn gezondheid was niet relevant leek het wel. Ik voelde me toen erg alleen. De beslissing om te stoppen was erg moeilijk. Maar er kwam haast niks meer uit. Mijn kindje bleef huilen van de honger. Niemand steunde me behalve mijn lief. Ik ben voor borstvoeding absoluut. Maar dit ging echt heel ver. Dit was niet pro-borstvoeding, ik werd echt behoorlijk onder druk gezet. Toen de beslissing was genomen om te stoppen bleek het ineens totaal niet belangrijk. Overal kreeg ik de opmerking: “Prima!” Dat was echt vaaaaag.
Eigenlijk erg spijtig dat het feminisme steeds blijft terugkomen, punt.
Ik ken vrijwel geen vrouw die langer dan de tijd dat ze ouderschapsverlof heeft borstvoeding geeft. Vele stoppen er al eerder mee. Het is erg onpraktisch voor de meesten. Bovendien wordt het niet erg decent gevonden, gek genoeg. Zoenende mannen op straat ok, maar een vrouw met een blote tiet, nee, dat liever niet in Amsterdam.
Heeft iemand wel eens bedacht wat het aan geld scheelt om borst te geven?
Wordt de mevrouw d’r onderzoek aan de UTwente wellicht gefinancierd door Nestle?
‘Borstvoeding is het beste voor je baby als slogan’
‘Borstvoeding is misschien het meest natuurlijke’.
Dr. mevrouw hoogleraar heeft blijktbaar weinig vertrouwen in het leven op aarde dat alle vele miljoenen jaren goed functioneert. Misschien kan zij haar eigen geest eens aan een onderzoek onderwerpen.
Ik ken iemand die acief lid was/is van de Borstvoedings-Taliban. Zodra ze het gesprek naar borstvoeding gestuurd had (ja, er was echt stokpaardjes-periode, gelukkig voorbij), was er geen zinnig woord meer tussen te krijgen en moest je verplicht allerlei wetenschappelijke argumenten aanhoren waarom je iemand zijn/haar kind tot aan het vierde levensjaar aan de borst zou klemmen. Tegenargumenten en tegenonderzoeken werden simpelweg ontkent. Toen ik vertelde dat mijn moeder was gestopt met borstvoeden (te weinig voedingsstoffen in de borstvoeding vs een grote voedingbehoefte van mijn kant), wist ze haarfijn te vertellen dat dat de schuld was van mijn moeders verkeerde manier an voeden en de foute info van Nutricia… alsof die tepelbrigade erbij was geweest. Argumenten als moederliefde en moederkindband kwamen langs. De rol van de vader leek hier abject. En ja, ook bij mij werd het weinig steekhoudende zoogdierargument onder mijn neus geschoven. “Wist je dat apen hun kind borstvoeden tot hun zevende jaar?” Nee, dat wist ik voorheen echt nog niet, maar wel dat Bonobobavianen hun kinderen van jongsaf aan leren masturberen als onderdeel van een uiterst effectief sociale band. Zouden ze dat straks ook promoten?
Het voelde erg aan als een religieus gesprek met Jehovagetuigen, hoewel daar aanzienlijk meer ruimte voor discussie is.
Als de Borstvoedingsmaffia iets bij mij heeft opgewekt, dan is het wel een grote dosis scepsis en een gevoel van medelijden. En de angst dat mijn toekomstige kinderen het strijdtoneel zullen worden van borstvoedingstaliban vs poedermelkleveranciers.
Ik wordt zo verdrietig van dit artikel, als je het hebt over “het kind met het badwater weggooien”…!
Natuurlijk is het treurig wanneer vrouwen een schuldgevoel krijgen als ze besluiten te stoppen met borstvoeding en moet de keuze voor of tegen borstvoeding altijd een individuele afweging zijn. Maar dat betekent niet dat je maar moet ophouden borstvoeding te promoten. De praktische bezwaren waar we in onze maatschappij tegen aan lopen zijn dingen die veranderd kunnen worden, dus laten we daar aan werken, en niet de borstvoeding in zijn geheel afschrijven.
Zo denk dat we op een andere manier moeten gaan voorlichten; niet meer blindelings de voordelen benadrukken, zonder reële steun te bieden bij de problemen waar borstvoedende moeders tegenaan lopen.
De steun in de zorg is bijvoorbeeld vaak zeer matig. Ziekenhuis, kraamzorg, huisarts en consultatiebureau… Je kunt geluk hebben, maar onbegrip en onkunde ben ik als borstvoedende moeder zelf maar al te vaak tegengekomen. Er zijn inderdaad lactatiekundigen, maar veel vrouwen weten niet of niet op tijd de weg te vinden daarnaar en bovendien kan niet iedereen deze zorg betalen.
Ook wordt de problematische combinatie van werk en borstvoeding hier als een gegeven geaccepteerd, terwijl we hier als maatschappij wat aan kunnen doen: betere faciliteiten op het werk, betere mogelijkheden m.b.t. kraamverlof en ouderschapsverlof en bij werkgevers een beter begrip en acceptatie van het belang van borstvoeding.
Ten slotte vind ik het ook van belang om hier te noemen dat de voordelen van borstvoeding/ de nadelen van kunstvoeding voor moeder en kind nog maar zeer beperkt algemeen bekend zijn. Het Voedingscentrum noemt alleen de meest robuuste bevindingen, terwijl er veel onderzoeken zijn die suggeren dat de effecten van borstvoeding/kunstvoeding veel sterker en breder zijn dan veel mensen denken. Toen ik me eenmaal ging verdiepen in de effecten van borstvoeding, schrok ik hiervan en begreep ik niet dat deze kennis niet meer algemeen bekend is. Zie bijvoorbeeld onderstaande link naar een artikel, waarin blijkt dat dat borstvoeding het risico op borstkanker onder vrouwen bij wie borstkanker voorkomt in de familie, met maar liefst 59% verminderd. Dit is informatie waar alle vrouwen in mijn ogen recht op hebben en niet iets wat we moeten ‘downplayen’.
http://borstkanker.blog.nl/medisch-onderzoek/2009/08/12/borstvoeding-vermindert-risico-op-borstkanker.
Maar nogmaals: dit soort voorlichting moet altijd gegeven worden in combinatie met de goede ondersteuning! Vrouwen mogen niet alleen staan met een wens om borstvoeding te geven, en het vervolgens zelf maar moeten opknappen.
Op dit moment zijn er nog teveel omgevingsfactoren die borstvoeding tegenwerken. Pas als we met z’n allen hieraan gaan werken, zijn vrouwen echt vrij om – zonder schuldgevoel, en zonder andere dingen te moeten opgeven – zélf te kiezen of en hoe lang zij al dan niet borstvoeding willen geven.
@ernest: Heb altijd full time buitenshuis bij groot international bedrijf gewerkt en mijn kind ongeveer 16 maanden lang borstvoeding gegeven (stond te drinken, inderdaad). Heb mij nooit door iemand onder druk gezet gevoeld. Ik ben vast niet de enige en heb ongetwijfeld een heleboel geld aan poedermelk bespaard. Dit was overigens niet de reden waarom ik borstvoeding ben door blijven geven: ik ben er mee gestopt, toen mijn kind zelf niet meer wilde (ofwel de koek op was- vermoedelijk); het was een fijne ervaring. Iedereen moet maar doen wat zij zelf wil.
Overigens ben ik van mening, dat er meer vrouwen in Nederland full time moeten (blijven) werken, maar dat is een andere discussie.
Ik vergelijk het altijd maar met roken of drinken tijdens de zwangerschap. Niemand die er een probleem in ziet dat moeders die dat doen, zich schuldig voelen als ze de feiten gepresenteerd krijgen: de effecten op de gezondheid van hun kind.
Ik snap niet waarom dat bij borstvoeding dan wel altijd zo erg is, dat schuldgevoel dat moeders zouden kunnen krijgen. Het blijven gewoon feiten. Hoe mensen zich erbij voelen is hun eigen keuze.
Als je echt je uiterste best hebt gedaan hoef je je nergens schuldig over te voelen. Doe je dat wel, geef daar alsjeblieft een ander niet de schuld van.
Geweldig. Gooi geen borstvoeding willen/kunnen geven maar op één hoop met roken en/of drinken tijdens de zwangerschap, echt geweldig.
En dan nog zeggen dat het je eigen schuld is als je je schuldig voelt.
Niet te geloven deze reactie.
Beetje late bijdrage mijnerzijds. En zonder de overige reacties gelezen te hebben.
Ik snap dat er her en der momenten/instellingen zijn die ervoor zorgen dat bepaalde vrouwen de druk voelen om borstvoeding te geven. Maar de generalisatie gaat me wat te ver.
En wat nog belangrijker is, die hele vermeende druk slaat na een half jaar om in het omgekeerde. Terwijl biologisch gezien kinderen tot een jaar of 6 aan de borst kunnen, krijg je al scheve ogen als je voorbij de eerste 6 maanden komt. En al helemaal voorbij het eerste jaar.
Zelfs een consultatiebureau gaat je dan raar aankijken. Alsof je uit een ontwikkelingsland komt.
Verder, nog los van de gezondheidsaspecten is het aspect binding/troost een niet te verwaarlozen factor.
Ik denk dat het schuldgevoel vooral komt door de dubbele boodschappen die moeders krijgen. Aan de ene kant wordt verteld dat borstvoeding het beste is voor je kind… maar aan de andere kant:
– zie je overal om je heen en in reclames op tv en in bladen dat kunstvoeding wordt gegeven,
– zie je geen borstvoedende moedes want dat is niet ‘decent’, zeker niet na 6 maanden!
– wordt de kennis over borstvoeding niet meer van generatie op generatie overgedragen en
– laat de medische ondersteuning te wensen over,
– wordt je wel geacht alle andere rollen te blijven vervullen (met name werk)
Is het een wonder dat veel moeders eerder stoppen met borstvoeding dan ze van plan waren? Ik snap wel dat deze vrouwen hier een dubbel gevoel aan over houden, want alle bezwaren die ik hierboven heb genoemd worden maar nauwelijks erkend en moeders moeten zich hier maar mee redden…
Een nogal slecht onderbouwd, generaliserend en ongenuanceerd stuk. En dat voor een wetenschapper.
Er zal inderdaad wel een kern van waarheid in zitten dat sommige vrouwen te veel onder druk gezet worden om door te gaan met borstvoeding en dat is kwalijk, maar voordat we weer doorslaan naar de andere kant zou ik graag eerst wat cijfers zien. Het stuk hangt aan elkaar van woorden als “vaak” en “veel”, en ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat het gebaseerd is op anekdotes.
Als dit een wikipedia-pagina zou zijn zou het vol staan met [citation needed].
Tja, als kersverse ouders hebben wij ook te maken gekregen met de borstvoedingsmaffia. Ondanks een heftige borstontsteking bleef het devies van de lactatiedeskundigen: borstvoeding is beter. Ik begrijp er niets van. Al helemaal na een jaren zeventig reality check: ik zelf, mijn partner en zo ongeveer iedereen geboren in tweede helft van jaren zeventig heeft geen borstvoeding gehad. Dat was beter riepen ze toen. Is er iets mis met ons? Ik ben in mijn leven nooit ziek geweest en ben ook nergens allergisch voor. Met andere woorden: het lijkt niet zoveel uit te maken.
“een verkorte tongriem waardoor de baby niet in staat is om te zuigen” is een kul argument. Een verkorte tongriem belet een baby niet te zuigen maar maakt het alleen lastiger om een luchtdichte aansluiting aan de borst te krijgen. Het klieven van een verkorte tongriem is een ingreep van niks en zal in veel gevallen toch een keer op latere leeftijd (moeten) gebeuren, dus waarom niet op het moment dat het het meeste nut heeft. De andere argumenten heb ik zelf geen ervaring mee maar zullen wel net zo onzinnig zijn.
Wat ik ook ervaren heb is dat er een stevige druk, vooral uit de medische hoek, is, om bij de eerste tegenslag maar over te schakelen op voeding via een fles, met als argument dat dat makkelijker controleerbaar is of “je schakelt toch wel op de fles over, dus waarom niet nu”.