Op de Rotterdamse tramlijn 2 start binnenkort een proef om door middel van gezichtsherkenning overtreders van het vervoersverbod uit de reizigersstroom te halen. Het is nog veel te vroeg om met een dergelijke proef te komen. Eerst moet het ministerie van Binnenlandse Zaken, in een openbaar debat, een visie vormen over hoe om te gaan met gezichtsherkenning
Tramlijn 2 in Rotterdam is geen leuke lijn om op te rijden. Er zijn in het verleden veel geweldsincidenten geweest en daarom startte vervoerder RET een paar jaar terug met het vervoersverbod. Wie een verbod krijgt, mag een x aantal maanden niet in de tram reizen. Doet een raddraaier dat toch, dan kan hij strafrechtelijk vervolgd worden wegens huisvredebreuk.
Het ministerie en RET zijn echter niet tevreden en willen het verbod beter kunnen handhaven door middel van gezichtsherkenning. ,,Het helpt het gat te dichten tussen het opleggen van het OV-verbod en het daadwerkelijk handhaven ervan. Veel OV-bedrijven voeren vanwege dat gat het OV-verbod niet in’’, aldus het ministerie. In totaal wordt twee ton uitgetrokken. De proef start halverwege dit jaar, dus snel.
RET en het ministerie moeten de proef opschorten.
Het is maar de vraag of gezichtsherkenning noodzakelijk is. De RET gaf in een evaluatie vorig jaar nog aan dat het verbod prima te handhaven is. De ov-verboden waren een groot succes trompetterde de vervoerder (hier de evaluatie). Maar blijkbaar kost het teveel geld.
Ik denk dat de RET het middel op veel meer tram-, bus- en metrolijnen wil inzetten. Ook het ministerie hint er al op dat het ov-verbod nog niet voldoende wordt toegepast elders te lande. Dan wordt het inderdaad duur om het verbod met personeel te handhaven.
Is dat wenselijk? Nee. Wat het summiere persbericht niet vertelt, is dat er best nog wat haken en ogen aan gezichtsherkenning zit. Het werkt niet bij iedereen even goed. Zwarte gezichten zijn bijvoorbeeld beter te herkennen dan blanke. Dat leidt mogelijk tot een vreemde tweedeling in de opsporing. Daar moet in ieder geval een discussie over worden gevoerd. Uit verschillende proeven elders in het land blijkt dat de beloften van automatische herkenning niet waargemaakt worden – teveel mensen worden onterecht herkend, verdachten worden er juist niet uitgehaald.
Wordt het gebruik van gezichtsherkenning expliciet gemaakt? Bij dit soort biometrische systemen is uw lichaam als het ware een sleutel die toegang verleend tot een ruimte of dienst. Je weet (als het goed is) wanneer je een vingerafdruk afgeeft. Maar bij gezichtsherkenning weet je niet wanneer jouw gelaat wordt ‘uitgelezen’ en heb je dus geen enkele keus om je aan deze vorm van controle te onttrekken. De RET vindt het niet eens de moeite waard om de proef op zijn site te noemen.
Omgedraaide bewijslast
Problematisch is ook dat de bewijslast wordt omgedraaid. Als de chauffeur een melding krijgt dat iemand met een verbod aan boord is gekomen, dan moet jij maar bewijzen dat je geen verbod aan je broek hebt. Dat kan best makkelijk, maar je krijgt wel een gesprekje met een politieman, moet je identificeren en bent zo weer een half uur bezig. Welke eisen worden er aan de betrouwbaarheid van techniek gesteld? Hoeveel false positives vinden we acceptabel? Ook dat zou onderwerp van discussie moeten zijn.
Van een nog veel grotere orde is de proportionaliteit. De uitvaardiging van allerlei gebiedsverboden is nogal problematisch en wordt soms door private, soms door de politie en soms door een samenwerkingsverband gedaan. Omdat de verboden zich buiten het strafrecht begeven, zijn er nauwelijks eisen omtrent bewijslast. Wie ten onrechte een verbod krijgt heeft pech.
Als het om één winkel, stadion of dus tramlijn gaat, is dat geen enorme ramp. Wel als dit soort verboden – en met gezichtsherkenning de handhaving – enorm wordt uitgebreid (wat in ieder geval de wens van het ministerie is). Dit roept vragen op over proportionaliteit. In hoeveel trams mag je niet meer komen? Uit hoeveel winkelcentra word je geweerd? Het ministerie zwijgt daarover.
Meest enge
Tot slot het meest enge. Iedereen die onlangs een paspoort heeft aangevraagd, heeft ook een gezichtscan achtergelaten. Daarom mocht u niet lachen op de foto. Als het Europese Hof het ministerie van Binnenlandse Zaken niet tegenhoudt, staat uw gezichtsscan binnenkort lekker in de centrale databank van defensiegigant Sagem.
Ziet u het landschap ontstaan? Een landschap waarin allerlei cameranetwerken verbonden zijn met databases vol gezichten? Het zullen losse netwerken zijn en er zal echt geen Big Brother-achtig type achter de knoppen zitten. Maar hier een cameraatje erbij, daar een risicoveiligheidsgebied uitgebreid, hier nog wat systeempjes aangesloten en het net dat ons omringt, het net dat ons allemaal veel te makkelijk uit de anonimiteit haalt, het net waar ook straks nog steeds foute informatie staat over goede burgers, dat net begint dan wel erg te knellen.
Dus voordat de proef start, moet er eerst een brede maatschappelijke discussie voeren. Die moet gaan over de volgende vraag: in hoeverre willen we dat we in de semi-openbare ruimte kenbaar gemaakt worden door apparatuur en netwerken van overheid en bedrijven?
Reacties (15)
“Het ministerie en RET zijn echter niet tevreden en willen het verbod beter kunnen handhaven door middel van gezichtsherkenning. ,,Het helpt het gat te dichten tussen het opleggen van het OV-verbod en het daadwerkelijk handhaven ervan.”
… en hoe zit het dan met het gat tussen herkennen en handhaven? Er moet nog steeds een mannetje mee de tram op om mensen met een verbod eraf te flikkeren. Kortom: het hele project wordt gedaan omdat de veiligheidspiemol van de RET te lui of te dom is om een dozijn-of-wat mensen te kunnen herkennen?!?
“Zwarte gezichten zijn bijvoorbeeld beter te herkennen dan blanke.”
Ik heb het idee dat de Wildersen en Teevens van deze wereld dat niet zo erg vinden.
Ik stel voor dat we toch maar gewoon bij iedereen het Sofi-nummer op de onderarm tatoeëren. Bij het binnenstappen van de tram even de arm voor de scanner houden en voila, geen valse positieven of negatieven meer.
Wie niets op zijn geweten heeft kan er geen bezwaar tegen hebben.
“Zwarte gezichten zijn bijvoorbeeld beter te herkennen dan blanke.”
Dan wordt er zeker geen technologie van HP gebruikt?
Over een tijdje moet je per se een slavennummer (sofi) op je voorhoofd hebben om überhaupt rond te mogen lopen of in de tram te gaan. Het systeem, gezichtsherkenning, is niet voor de veiligheid van de burger, maar voor de machthebbers om meer controle op hun loonslaafjes uit te oefenen. Als je veiligheid wil dan moet je een conducteur/beveiligers/assertieve burgers hebben. Sowieso is dat verhaal van die beveiligers een gevolg van het wegkijkgedrag van de gemiddelde burgerplebs. (in tegenstelling tot die reclame: “vriendelijke mensen hoe gaan we ermee om?” is de gemiddelde burger in Nederland iemand die asociaal is en alleen aan zijn eigen straatje denkt, bang om anderen aan te spreken.)
Wat mij betreft geldt de menselijke maat: gezichtsherkenning wordt gedaan door een mens. Niet door een of andere computer.
Wat prometeus in 1 zegt: je moet nog steeds handhaven, en dat moet je dan wel durven of willen. Ik heb bij dit soort maatregelen sterk het idee dat het het probleem niet oplost (want op het moment dat die lastpost in de tram gaat zitten ben je nog steeds de lul als trambestuurder, en de politie is op dat moment ‘even een hamburgertje eten’), terwijl de false-postives (en, ongetwijfeld ook de mensen die volgens het onfeilbare translinksysteem een ov-chipkaartachterstand hebben) met veel geweld uit de tram gerost worden.
Hoeveel van die camera’s moet je wel niet ophangen of integreren. Voordat een database kan koppelen (alle PP pasfoto’s inlezen is een karweitje van niks) en je een OV- verbod kan opleggen zal er in principe dan toch eerst van iedere passagier op die tram een hanteerbaar en duidelijk digitaal plaatje gemaakt moeten kunnen worden. Liefst en profile op ooghoogte vanuit elke positie in de tram (met soms 3 in/uitgangen).
Zal ook een verbod en dus handhaving moeten komen op petjes, capuchons, hoofddoekjes, burka’s en Kees Verkerk ijsmutsen die het gezicht ten dele bedekken of misschien al te zware glimmende of fluorescerende make up.
Defensiegigant Sagem, pff…een J.Edgar Hoover ligt nu letterlijk klaar te komen in z’n kist…
Zoals al eerder opgemerkt (https://sargasso.nl/archief/2010/05/28/gezichtsscanners-op-rotterdamse-tram-high-tech-anti-terrorisme-cameras-op-utrecht-centraal/ ) Wat een zwaktebod om veiligheid in de openbare ruimte met dit soort technologie af te dwingen. De orde-handhavers trekken zich angstig terug en laten hun werk over aan een camera.
@2 “Wie niets op zijn geweten heeft kan er geen bezwaar tegen hebben.” krijgen we die demagogische one-liner weer? Get a life, man!
Esgigt, if you have nothing to hide you should not have any problem with the fascist police state.
Het mooie van de beter uitgeruste fascistische politiestaat is dat je wel in no-time van je geenstijlreaguurders af bent. Een belletje en weg zijn ze.
@Olav
#Als de overheid niets te verbergen heeft, waarom hebben ze dan meerdere “geheime” diensten? Omdat ze graag aan onderdrukken doen.
#Als de trammaatschappij niets te verbergen heeft, waarom zijn er dan niet gewoon fatsoenlijke conducteurs? Omdat die weg bezuinigd zijn zodat de directeur en de aandeelhouders wat meer geld “verdienen”.
#Als je niets te verbergen hebt, waarom zou je bang zijn voor een fa-scis/ntas-tische politiestaat? Omdat je vrijheid en je leven en je welzijn op het spel staan.
#Als je een burger bent met kritiek, waarom ben je dan een terrorist? Omdat je in een politiestaat woont.
Wat laten bestuurders en directies zich toch elke keer weer in de luren leggen door slimme verkoopmannetjes. Deze techniek werkt nog steeds niet naar behoren, veel te veel false positives. Ja, in het lab misschien, maar ’s avonds in de tram? Je mag blij zijn als-ie 10% herkent.
Weet iemand namen van het bedrijf dat hier aan gaat verdienen, en van de bobo’s die zich laten bedonderen op kosten van de gemeenschap?
(Hirsch Ballin in ieder geval dus)
@9: …. en dus weer een onzinnige one-liner.
P, da’s nou precies wat ik duidelijk wilde maken.
Esgigt, de oneliners zijn niet van mij.
Het maakt niet uit of de maatregel effectief is. Er zijn berichten van de media over onveiligheid en daar wordt actie op ondernomen, maakt niet uit wat.
Als het niet effectief is dan probeer je de volgende keer weer wat anders.
Ik ben het in het algemeen niet eens met de teneur hier. Persoonlijke informatie verzamelen geeft een zekere macht, hiermee kun je tot op zekere hoogte het gebrek aan controle (=macht), wat je ervaart vanwege overtredingen, compenseren.