Foto: Eigen foto Jona Lendering copyright ok. Gecheckt 23-09-2022

COLUMN - De foto hierboven maakte ik een paar weken geleden in een Armeens kerkje. Ik vind het reliëf erg mooi, juist omdat de negentiende-eeuwse beeldhouwer wat klungelig te werk lijkt te zijn gegaan. (Ik houd ook van de zandstenen reliëfs in bijvoorbeeld Mainz of Ghirza.) Het reliëf stelt de aartsengel Michaël voor, van wie wordt verteld dat hij aan het einde der tijden de hemelse heerscharen zal aanvoeren in de strijd tegen de duivelse machten.

De beeldhouwer heeft z’n best gedaan. De aartsengel spietst de opperduivel, Belial, die nog het meest lijkt op een gehoornde hond. Dit type afbeelding staat in een werkelijk millennia oude traditie: de voorstelling van een hemelse macht die een gedrochtelijke tegenkracht verslaat, gaat terug op het gevecht van de Babylonische oppergod Marduk en het zeemonster Tiamat. Overigens zijn ook engelen Babylonische vondsten.

Leuker zijn de duiveltjes rond de weegschaal, waarmee de zielen worden gewogen. Dat voorwerp is, voor zover mij bekend, niet erg gangbaar in de christelijke iconografie, maar we kennen het uit de oud-Egyptische traditie. Daar wordt vaak afgebeeld hoe de ziel van de overledene wordt gewogen en – wil de betrokkene worden toegelaten tot het leven na de dood – lichter moet zijn dan een veertje. Ik weet onvoldoende van het Armeense christendom om te kunnen vertellen of dit artistieke motief gangbaar is. Het denkbeeld kan overigens heel goed twee maal zijn ontstaan.

Wat dit keer het zwaarst weegt, weet ik niet. Het is in elk geval geen veertje. De ziel is in elk geval lichter en beweegt hemelwaarts, ondanks pogingen van drie duiveltjes om het te verhinderen. Met hun geiten-uiterlijk gaan ze terug op de afbeeldingen van de Griekse god Pan.

De duiveltjes op de weegschaal hadden op elke middeleeuwse kathedraal in West-Europa afgebeeld kunnen zijn geweest, maar ze zijn dus te zien op een Armeens kerkje in Iran, vlakbij de Turkse grens. Het behoort bij een klooster, gewijd aan de heilige Thaddeüs; Iran heeft het in 2008 geplaatst op de UNESCO-lijst van werelderfgoed (meer; luchtfoto).

Aardig is nog dat de reliëfs zijn aangebracht in opdracht van de Perzische kroonprins: een sji’itische heerser stelde dus het geld beschikbaar voor een christelijk project, waarin motieven zijn verwerkt die teruggaan op de Egyptische, Babylonische en Griekse cultuur. Net als in mijn stukje van vorige week gaat het eigenlijk om de vraag wat nu de grenzen tussen de culturen zijn, want alles loopt dwars door elkaar heen.

Reacties (10)

#1 Henk van S tot S

Nu blijf ik van mening dat religie de pest is voor de mensheid, maar het levert wel leuke/mooie objecten op ;-)
Goed artikel!

  • Volgende discussie
#2 HansR

…gaat het eigenlijk om de vraag wat nu de grenzen tussen de culturen zijn, want alles loopt dwars door elkaar heen.

Dat deed me toch wel erg sterk denken aan de naam van ALLAH in de linker deur van de katholieke kathedraal in Le Puy en Velay. Een kerk met sterk Arabische invloeden (iig in de gevel). Aangevend, dat de grenzen tussen christelijk en islamitisch vroeger vager waren.

http://www.nietnaarsantiago.nl/Images/000%20-%20060901%20-%20Allah%20in%20Le%20Puy.jpg

Joost, maak eens een paar hints hoe je nu eigenlijk plaatjes plaatst? bbcode werkt niet, html ook niet. Als jullie aardig zijn zet je dit plaatje in het commentaar.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 clismo

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 qwerty

Je bent geweldig @clismo, maar nu even uitleg.
(NB: dat is niet de deur die ik bedoel, wel een leuke site dat quantara. Ben je daarbij betrokken?)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 clismo

gewoon met [ img ] plaatje [ / img ] (zonder spaties)

misschien ligt het aan de omvang van het plaatje?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 qwerty

tsja, de omvang dus. Hoe pas je de breedte aan?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 clismo

gefeliciteerd
geen idee of er een code bestaat die de onderlinge verhoudingen in stand houdt
en die site kwam ik tegen toen ik googlede op allah le puy

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Tzoimbo

Dit boek gaat specifiek over hoe de apocalyptische voorspellingen van een strijd tussen goed en kwaad teruggaan op allerlei pre-christelijke bronnen (waaronder de Soemeriërs en Babyloniërs en Egyptenaren, maar ook de Perzen en zelfs India): http://books.google.nl/books/about/Cosmos_chaos_and_the_world_to_come.html?id=dXpW9gsIJXsC&redir_esc=y

En dit boek gaat over Christenen in het Midden Oosten en gaat in op hoe heel veel dingen in de Islam voortkomen uit het oosters Christendom (de manier van bidden, het iconoclasme en nog zo wat). http://www.goodreads.com/book/show/104039.From_the_Holy_Mountain

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Arduenn

Testje…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Jona Lendering

@8: “From the Holy Mountain” is prachtig. Ontroerend ook.

http://mainzerbeobachter.com/2013/04/27/from-the-holy-mountain/

  • Vorige discussie