Angst… dat de Duitse Energiewende zal slagen

Het Instituut of Energy Research (IER) stelt dat angst een belangrijke drijfveer is voor de Duitse ‘Energiewende’. Een energietransitie die, zo wordt verder beweerd, gedoemd is te falen in het reduceren van CO2-emissies indien geen gebruik zal worden gemaakt van kernenergie en schaliegas. Craig Morris stelt echter dat het erop lijkt dat sommige critici zelf bang zijn; bang dat de Duitsers hun energietransitie voor elkaar krijgen zonder inzet van schaliegas of kernenergie.

Het IER schrijft in zijn commentaar Germany’s Angst Over Hydraulic Fracturing and Emissions Targets:

[…] if Germany does insist on meeting its own CO2 goals, banning hydraulic fracturing would close the country off to a source of relatively low-emission energy and make meeting its stated targets more difficult.

Er valt niks weinig af te dingen op die zin, maar veel meer op stellingen elders – te beginnen met de titel.

Beschuldigingen van Duitse angst ploppen op zoals in het spel Whack-A-Mole. Ze zijn gemakkelijk te weerleggen, zeker als we rekening houden met de reactie van andere landen op nucleaire incidenten.

Zorgen over de risico’s van kernenergie speelden een hoofdrol in het Duitse debat na het ongeluk in Tsjernobyl in 1986, toen Duitse ambtenaren het publiek waarschuwden voor de risico’s. In reactie daarop implementeerde Duitsland haar eerste uitfasering van kernenergie – zestien jaar later, in 2002. De regering die de uitfasering implementeerde trad aan in 1998 en besteedde vier jaar aan het plannen en uitonderhandelen van de details van de uitfasering met experts en eigenaren van kerncentrales. Zo’n tijdsplanning klinkt eerder als professioneel, dan als paniekvoetbal.

Italië reageerde na het ongeluk in Tsjernobyl aanzienlijk sneller door in 1987 een eigen uitfasering van kernenergie te starten. De Italianen sloten de laatste van hun vier kernreactoren in 1990. Ze hadden geen plan voor het vervangen van kernenergie, dus is Italië nu een van de grootste elektriciteitsimporteurs van Europa en grotendeels afhankelijk van stroom uit Frankrijk. Maar wellicht is de beslissing van Italië slimmer dan je op het eerste gezicht zou denken, want de Italianen lijken tegen de Fransen te hebben gezegd: ‘We willen jullie kernenergie best kopen, maar jullie moeten de risico’s voor ons dragen.’

Vergelijk dat met de Zweedse reactie – niet op Tsjernobyl (1986), maar op het veel minder zware ongeluk bij Three Mile Island in 1979. In 1980 – op een moment dat zonnecellen vrijwel alleen nog maar in de ruimtevaart werden toegepast en de ontwikkeling van de eerste moderne, maar nog steeds kleine windturbine nog niet eens begonnen was – besloten de Zweden in een referendum tot het uitfaseren van kernenergie met ingang van 2010. De Zweedse uitfasering faalde, omdat de Zweden (net als de Italianen) geen tijd hadden genomen om na te denken over hoe kernenergie vervangen kon worden.

Oostenrijk had al een referendum gehouden in 1978, het jaar vóór Three Mile Island, om de ingebruikname van de eerste afgebouwde kerncentrale van het land te blokkeren. Sindsdien staat de afgebouwde centrale weg te roesten, zonder ooit een kilowattuur elektriciteit te hebben geproduceerd, en Oostenrijk begon haar eigen uitfasering van kernenergie in 1997.

Bezien vanuit de Europese context, lijkt de Duitse reactie op kernenergie van de afgelopen decennia alleszins weloverwogen.

Veiligheidstheater

Toegegeven, het besluit om kernenergie uit te faseren van bondskanselier Merkel in 2011 was een verrassing. Destijds noemde ik het incompetent en onverantwoordelijk. Zo minutieus, gedetailleerd en flexibel als de uitfasering van 2002 was, zo plotseling en drastisch was de uitfasering van 2011. En het vormde de ergste vorm van overheidsingrijpen in een markt en met betrekking tot private bezittingen.

Daarbij moet ook rekening gehouden worden met het besluit van bondskanselier Merkel, een paar maanden voorafgaand aan het ongeluk in Fukushima, om de uitfasering van kernenergie voorlopig uit te stellen: nog in de zomer van 2010 was de levensduur van Duitse kerncentrales juist met acht tot veertien jaar verlengd. De uitfasering van 2011 vormde de tweede complete draai in het kernenergiebeleid binnen acht maanden.

Ik denk dat het IER en ik het met elkaar eens zijn dat de wijze waarop de uitfasering van 2011 is aangepakt ruimte biedt voor verbetering. Maar met betrekking tot de onderliggende motivatie voor de Duitse uitfasering van kernenergie scheiden onze wegen. Het IER schrijft dat ‘het zeer onwaarschijnlijk is dat Duitsland getroffen wordt door een tsunami.’ Dat is waar, maar dat betekent niet dat kernenergie risicoloos is.

Dit soort denken, het enkel concentreren op de oorzaken van reeds gebeurde calamiteiten, is wat veiligheidsexpert Bruce Schneier veiligheidstheater noemt. Veiligheidstheater schenkt geen echte veiligheid, maar geeft mensen hooguit het gevoel dat ze veilig zijn: ‘Als we ons bij de beveiliging van vliegvelden concentreren op het controleren van schoenen en het in beslag nemen van vloeistoffen en de terroristen verstoppen hun explosieven in bh’s of vaste stoffen,’schrijft Schneier, ‘dan hebben we ons geld verspild.’

Een kernongeluk in Duitsland zal immers niet het gevolg te zijn van Sovjet-achtige onbekwaamheid of een tsunami, maar eerder van een combinatie van technisch en menselijk falen, eventueel met een natuurramp als aanstichter. Verschillende Duitse kerncentrales zijn gebouwd op tektonische breuklijnen en ontberen de meest basale bescherming tegen aardbevingen. Het hele land is gevoelig voor overstromingen, maar bij verschillende Duitse kerncentrales ontbreekt fatsoenlijke bescherming daartegen. Onvoorziene gebeurtenissen zijn dus wel degelijk mogelijk.

Duitsers, Merkel niet uitgezonderd, begrijpen dat het volgende kernongeluk gemakkelijk een heel andere oorzaak kan hebben dan Tsjernobyl of Fukushima.

Duitsland had een plan om kernenergie te vervangen

In tegenstelling tot de Zweden en Italianen, wisten de Duitsers in 2002 hoe ze hun kernenergie zouden vervangen – en ze zijn er inderdaad in geslaagd alle kernenergie die vanaf 2011 verloren is gegaan uit andere bronnen op te wekken. Het IER IER beweert echter het tegendeel:

Germans have turned to coal to back up their intermittent renewable technologies and to ensure that they have adequate power to satisfy electricity demand.

Deze claim is gebaseerd op een eerdere publicatie (pdf) van het IER zelf. Maar zoals we al hebben aangetoond in het rapport The German Coal Conundrum (zie ook het artikel Welke rol voor kolen in de Duitse energietransitie?), overstijgt de groei van hernieuwbare elektriciteit vanaf 2011 de reductie in kernenergie.

En zoals regelmatige lezers van mijn stukken weten, vergroot de vraag van het buurlanden naar Duitse stroom het aandeel van de resterende vraag dat wordt verzorgd door conventionele centrales (in 2013 waren Nederland en Frankrijk de grootste importeurs van Duitse stroom).

Preciezer gesteld: als we de Duitse recordexport van elektriciteit in 2013 buiten beschouwing laten, zouden kolenstroom en CO2-emissies met ongeveer 2.5 procent gedaald zijn. Vooral het buitenland maakt massaal gebruik van Duitse kolenstroom. Duitsland zelf heeft veel minder elektriciteit van kolen nodig om aan haar eigen elektriciteitsvraag te voldoen.

We zouden ook niet moeten stoppen met tellen bij 2013. De verandering in TWh (terawattuur, 1 miljard kilowattuur) staat in de grafiek hieronder. Maak je maar vast op voor rapporten over dalende emissies in Duitsland dit jaar.

Angst_dat_energietransitie_werkt_afb_3_63changeelectricityproduction2014

Koolstof in de grond laten

Tot slot: neemt iemand bij het IER de term ‘unburnable carbon’ serieus? Meerdere organisaties, die je toch echt niet van een overmatige groene focus kunt beschuldigen, zoals het Internationaal Energie Agentschap (IEA), stellen inmiddels dat we ten minste twee derde van de huidige bewezen reserves fossiele brandstoffen in de grond moeten laten. Als Duitsland schaliegas gaat produceren, verhoogt dat enkel de hoeveelheid koolstof uit andere bronnen die in de grond moet blijven.

Het IER stelt dat Duitsland schaliegas afwijst ‘ondanks stijgende elektriciteitsprijzen’, alsof binnenlands geproduceerd Duits schaliegas op de een of andere magische wijze de elektriciteitsprijzen zou verlagen. Duitsland heeft immers een van de grootste en minst dure bruinkoolvoorraden in de wereld. Elektriciteit van schaliegas gaat niet automatisch elektriciteit van bruinkool vervangen. Duits schaliegas zou behoorlijk goedkoop moeten zijn om elektriciteit afkomstig uit steenkool te kunnen vervangen, die overigens ook steeds vaker de markt uit gedrukt wordt (zie de grafiek hierboven). Het meest waarschijnlijk is dat Duits schaliegas de Duitse gasimport zou verlagen, zonder dat daardoor de CO2-emissies substantieel veranderen.

Globaal genomen lijkt het er op dat het doel van de IER-studie is om de Duitse Energiewende in een kwaad daglicht te stellen. Zinnen zoals deze zijn veelzeggend:

In the wake of the 2011 nuclear plant closures, however, German CO2 emissions have actually risen, and Germany is now the E.U. country with the highest level of CO2 emissions (at 760 million tons in 2013), according to the E.U.’s statistics arm, Eurostat.”

Duitsland heeft niet ‘nu’ de hoogste CO2-emissies, het is verreweg de grootste economie van de EU en is de grootste CO2-uitstoter voor zo ver terug als je wenst te gaan.

Bron:  Eurostat

Bron: Eurostat

We moeten bedenken dat het voorzien in goedkope fossiele brandstoffen geen doel is van de Energiewende. Voor het klimaat moet het doel juist zijn om om zoveel mogelijk koolstof in de grond te laten. Maar het IER lijkt sowieso bezorgder om goedkope energie voor de industrie dan het klimaat.

Niemand maakt zich schijnbaar zo druk om de Duitse economie als de voorstanders van fracking en kernenergie. De Duitse economie heeft er echter sinds de hereniging nog nooit zo goed voorgestaan en marktanalisten zeggen dat Duitsers zich kunnen opmaken voor de Golden 20s in het volgende decennium.

Maar hoe dan ook maakt het IER zich geen werkelijke zorgen om klimaatverandering, CO2-emissies of het succes van de Energiewende. Het IER is juist bezorgd dat Duitsland de omslag voor elkaar gaat krijgen zonder schaliegas of kernenergie.

Craig Morris is Amerikaan van geboorte en woont sinds 1992 in Duitsland. In 2006 schreef hij het boek ‘Energy Switch’ en hij schrijft regelmatig over de Duitse energietransitie. Hij is hoofdredacteur van Renewables International, hoofdauteur van EnergyTransition.de en directeur van Petite Planète en is te vinden op Twitter als PPChef.

Dit is een vertaling van het artikel Angst… that the Energiewende will work. Het artikel is met toestemming van de auteur vertaald door Krispijn Beek.

Reacties (27)

#1 Vipsania Agrippina maior

Ha! Inderdaad. Natuurlijk is men als de dood dat het Duitsland lukt want dan staan ze op een onoverbrugbare voorsprong, extra “vervelend” omdat het al een sterke economie is. Nou ja, misschien kan Nederland nog wat meeliften op die komende Golden 20s.

Over dat artikel van die Golden 20s gesproken: en dan hebben ze nog het geluk dat die bevolking in de jaren ’30 gaat vergrijzen (wordt in het artikel als negatief gezien, maar dat is volkomen achterhaald.)

  • Volgende discussie
#2 roland

Ook hier wordt de energiewende omschreven als het vervangen van atoomstroom. Feitelijk is dat hetgeen in Duitsland gebeurt, deels wordt atoomstroom vervangen door bruinkoolstroom en dat zorgt voor een forse CO2 uitstoot toename.
Voeg daarbij de mate waarin Duitse grootverbruikers worden ontzien, zodanig dat bij ons subsidie wordt gevraagd voor een stroomkabel met Duitsland om hun goedkopere stroom te benutten. Over dit theater zwijgt dit verhaal, de werkelijkheid is weerbarstig

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 gronk

Voor het klimaat moet het doel juist zijn om om zoveel mogelijk koolstof in de grond te laten.

Dat dus. Iedere ton kolen die opgegraven wordt, of barrel olie die opgepompt wordt eindigt als CO2 in de lucht.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Krispijn Beek

@2: lesje rekenen voor beginners:
2003:
158 TWh bruinkool
147 TWh steenkool

2013:
162 TWh bruinkool
124 TWh steenkool
Bron: http://energytransition.de/2014/06/german-coal-conundrum/

Dat betekent: 4 TWh aan bruinkool erbij en 34 TWh steenkool eraf. Is dat een stijging?

In de eerste helft van 2014 is bruinkool 3,1 TWh gezakt t.o.v. 2013. 75% van een decennium groei weggevaagd in 6 maanden… En ook steenkool is gezakt met 6,1 TWh (staat wel degelijk in artikel, plaatje kijken?).

Bruinkool staat nog zo hoog omdat het goedkoper is dan onze gas- en kolencentrales…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 pedro

@2: een reactie die al begint met een stropop. Dat zie je niet zo vaak.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Herman Vruggink

@4: Indien de opgaven voor 2003 en 2013 momentopnamen zijn en geen trendlijn dan is dit een mooi lesje cherry picking voor beginners, beste Krispijn. En vergelijk van 2013, 2014 is dan lesje cherry picking nummer 2. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c6/Fossil_fuel_consumption_in_Germany.svg
Als we de trend over de wat langere termijn bekijken dan zien we vooral een daling in kolengebruik in de jaren negentig, Olie gebruik loop langzaam af en gasconsumptie stijgt langzaam. Voor daling in het kolengebruik heb je een vergrootglas nodig en een dosis wishful thinking. Overigens vind ik het verhaal wel erg goed geschreven, de mechanisme’s die aangegeven worden kloppen wel, nu nog even wachten op overtuigende cijfers.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Bismarck

@6: Toch toont je grafiekje (aangenomen dat kolen uitsluitend gebruikt worden voor elektriciteitsopwekking, maar dat is een aanname die jíj impliciet maakt) wel hetzelfde punt aan dat #4 wil maken, namelijk dat uit de cijfers niet blijkt wat #2 beweert: “Feitelijk is dat hetgeen in Duitsland gebeurt, deels wordt atoomstroom vervangen door bruinkoolstroom en dat zorgt voor een forse CO2 uitstoot toename.”

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Herman Vruggink

@7: De uitspraak dat atoomstroom deels wordt vervangen door bruinkoolstroom is niet voor mijn rekening. Het klopt overigens wel, maar het is wel een heel klein deeltje… De bruinkool produktie/consumptie grafiek over een wat langere termijn heb ik ook nog niet gezien.

Kolen worden niet uitsluitend gemaakt voor elektriciteitsopwekking dat klopt, maar uiteindelijk gaat het hoe dan ook om afname in fossiel fuels.

Op zich zou je het hele verhaal moeten laten staan maar vooral nog sterker moeten maken door overtuigende cijfers. Indien je de stroom export erbij betrekt dan natuurlijk ook kijken naar stroom import en dan niet alleen over de laatste paar jaar, maar tenminste over een jaar of 15. Ook moet je kijken naar het aandeel dumpstroom. Duurzame stroom dat op zondagmorgen met code rood de grens over moet. In Polen hebben ze al een bordje opgehangen: “Voor Duitse Dumpstroom verboten”

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Krispijn Beek

@6 wat is er kersen plukken aan het kiezen van 2003, het eerste jaar na het besluit tot uitfasering van kolen en 2013, laatste jaar met data over de elektriciteitsproductie? Enige optie is dat 2003 een forse stijging heeft t.o.v. 2002. Daar is in grafiek waar je zelf naar linkt niks van te zien. Ik doe tenmonste nog een poging mijn reactie te onderbouwen met data, kan van #2 niet gezegd worden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Herman Vruggink

@9: Wat je moet laten zien is niet twee willekeurige jaren maar de grafiek en de daling of stijging met een trendlijn.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 pedro

@10: ik verwacht van 147 naar 124 een dalende trend te zien.

@8:

Op zich zou je het hele verhaal moeten laten staan maar vooral nog sterker moeten maken door overtuigende cijfers. Indien je de stroom export erbij betrekt dan natuurlijk ook kijken naar stroom import en dan niet alleen over de laatste paar jaar, maar tenminste over een jaar of 15. Ook moet je kijken naar het aandeel dumpstroom

Daar wordt het verhaal niet overtuigender door. Het wordt ingewikkelder en voer voor specialisten. Dan wordt het een hele studie. En dat gaat vrijwel niemand overtuigen, behalve de specialisten misschien.

En wat is er trouwens mis met dumpstroom? Als er overcapaciteit aan opgewekte duurzame stroom is, lijkt mij dat nu juist helemaal geen probleem in deze discussie. Behalve dat dat als oneerlijke concurrentie gezien wordt door de grote energiebedrijven en hun aandeelhouders misschien, zie ik daar voor de buurlanden verder alleen maar voordelen in.

In Polen hebben ze al een bordje opgehangen: “Voor Duitse Dumpstroom verboten”

Dat kan ik me goed voorstellen, Straks moeten ze al hun kolenmijnen opdoeken in Polen…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Herman Vruggink

@11: Van 147 naar 124 verwacht ik ook een dalende trend te zien. Maar dat hoeft niet per se zo te zijn. Het kunnen toevallig gekozen waarden zijn die zelfs een tegengestelde trend suggereren. Ook de dalende trend die gesuggereerd wordt kan veel groter of kleiner zijn dan de echte trendlijn. Ook wil je het verloop zien, dat kan alleen maar met een grafiek. 147 en 124 zijn waarden die ons niet eigen zijn, de variaties zijn ons onbekend. Nu moet ik Krispijn maar op zijn blauwe ogen vertrouwen dat hij een representatieve keuze heeft gemaakt.

Dumpstroom noem ik omdat ’trots’ gemeld wordt dat de stroom export van Duitsland is gestegen. In de eerste plaats ben ik dan zeer nieuwsgierig naar de geschiedenis van import en export van de afgelopen 20 jaar, anders zegt het mij heel erg weinig. Indien de export alleen maar is gestegen vanwege de must dat Duitsland uit hoge nood op bepaalde momenten van zijn stroom af moet, dan moet je dat wel meenemen in je evaluatie lijkt mij.

Kortom, een sterk verhaal dat wellicht van A tot Z helemaal waar is. Alleen mis ik nog een sterke onderbouwing met grafieken die alles van A tot Z onderbouwen. Wordt het daarmee een verhaal voor specialisten? Lijkt mij niet. Ik ben geen specialist dus juist dan kan ik zonder die gegevens het verhaal niet voldoende op zijn waarde beoordelen. Vergeet niet dat er heel veel verhalen de ronde gaan die het tegendeel beweren. En die verhalen worden ook heel mooi verteld.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 pedro

@12:

Van 147 naar 124 verwacht ik ook een dalende trend te zien

Je eerdere vraag is dus niet relevant. Je kan er allerlei zaken bij gaan verzinnen om te proberen dat duidelijke gegeven te ondermijnen, en dat doe je ook. Als je daar werkelijk zo in geïnteresseerd was, zou je daar zelf wat over opgezocht hebben.

Nu moet ik Krispijn maar op zijn blauwe ogen vertrouwen dat hij een representatieve keuze heeft gemaakt

Inderdaad. Als je hem niet gelooft, ga je zelf op zoek om zijn verhaal te verifiëren of te weerleggen. Of je vraagt hem waar je die data kunt vinden, zodat je zijn conclusie kunt verifiëren. Ik zie op dit moment allen maar dat je mensen zand in de ogen probeert te strooien.

Over dumpstroom beantwoord je mijn vraag niet. Je doet net alsof het een probleem is, dat Duitsland misschien af en toe al te veel duurzame stroom produceert.

een sterke onderbouwing met grafieken die alles van A tot Z onderbouwen. Wordt het daarmee een verhaal voor specialisten?

Ja. dat wordt een boek namelijk, dat je niet zonder specialistische kennis kan beoordelen. Wat jij lijkt te willen is een populistische extrapolatie van wetenschappelijke gegevens, en niet het hele verhaal erachter dat alleen door specialisten beoordeeld kan worden. En wanneer zo een boek of film uit komt. weten we al precies wat er gaat gebeuren. Dat hebben we met de Inconvenient Truth namelijk ook al zien gebeuren.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 AltJohan

@Herman Vruggink: Er is wel een dalende CO2-trend in Duitsland, maar dat gaat tergend langzaam. Heel veel kg’s CO2-uitstoot-winst wordt elke keer weer weggevaagd als er weer een kerncentrale dichtgaat.

En Duitsland had het zo ontzettend makkelijk. Ze waren rond 2006 een factor 10 vuiler (CO2/kWh) dan Frankrijk. **

Ondanks alle wende&hype blijft Duitsland nog lange tijd een vies jongetje op CO2 gebied.

** http://en.wikipedia.org/wiki/Nuclear_power_in_France#Environmental_impact

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Herman Vruggink

@13: Ach Pedro, ik ken je commentaren zo langzamerhand en ik herken drommels goed wanneer iemand begint te trollen. Als je geen opbouwende discussie wilt dan niet. Veel plezier verder.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Krispijn Beek

@15 even linkje volgen wat ik bij #4 plaatste, dan zie je grafiekje vanzelf. De volledige analyse van de afgelopen 15 jaar, met statistische regressie zie ik graag van je tegemoet.
Wat je in grafiekje kan zien is dat de dubbele wending van Merkel tot stijging van steenkool leidt t.o.v 2009, t.o.v. 2003 het oorspronkelijke jaar waarin tot het uitfaseren van kernenergie werd besloten blijft een daling over.

Ik zie trouwens ook graag een uitleg van je tegemoet waarom Duitsland z’n elektriciteitsbronnen met de laagste marginale kosten zou dumpen. Logischerwijs verwacht je dat tegen negatieve prijzen bestand zijn de niet regelbare baseloaders zijn, te weten kerncentrales en oudere bruinkool- en steenkoolcentrales. Wat ook zichtbaar is in de grafiek die ik gebruikte bij het artikel over de bad bank voor kolencentrales https://sargasso.nl/duitse-vakbond-wil-bad-bank-voor-steenkoolcentrales/ Zelfs bij hele lage (of zelfs negatieve) prijzen blijven bruinkoolcentrales en kerncentrales nog hoge productie draaien (gebeurde voordat hernieuwbare elektriciteit om de hoek kwam kijken ook al, vandaar lager nachttarief).

Die lage groothandelsprijs is overigens erg prettig voor de energie-intensieve industrie…

@14 laat eens een berekening zien van de krimp in kernenergie vs. hoe dat vervangen is? Dat Frankrijk laag zit is gevolg van mazzeltje dat ze ooit kozen voor kernenergie, wat ze inmiddels duur begint te staan. Met name EdF krijgt last van de negatieve cashflow bij het aantrekken van kapitaal:
https://www.moodys.com/research/Moodys-assigns-A3-rating-to-hybrid-notes-of-Electricit-de–PR_290961

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Kacebee

Gezien het grillige karakter van wind- en zonnestroom zal het verbranden van koolstof de hoofdmoot blijven; tenzij er een manier wordt gevonden om overschotten efficiënt op te slaan voor gebruik tijdens windstille nachten (en winters) komt er van de Energiewende verder niets terecht.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 Hans Verbeek

Krispijn, ik wil ook graag zoveel mogelijk koolstof in de grond laten. Ik wil ook steenkool- en bruinkoolcentrales sluiten zonder schaliegascentrales te openen. Maar het is mij zonneklaar dat in Duitsland onmogelijk het huidige energieverbruik kan worden gehaald uit wind- en zonne-energie.
Ik wil je aandacht vestigen op een lezing van Suzan Krumdiek over de EROEI (Energy Return on Energy Invested):
https://www.youtube.com/watch?v=-bf32bKscJM.

Het is een warrig verhaal dat ze lacherig verteld (ze lijkt wel dronken), maar ik vond het uiterst leerzaam.
De conclusie van Krumdiek: we zullen hoe dan ook minder energie tot onze beschikking hebben in de toekomst.

Het maakt niet uit of we vol inzetten op duurzaam of vol inzetten op moeizaam winbaar fossiel: de hoeveelheid netto-energie, die we in de maatschappij kunnen gebruiken voor bouw, zorg, transport enz. zal gaan afnemen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Herman Vruggink

@16: Krispijn. Laat ik er een leesbaar plaatje bijnemen. http://de.wikipedia.org/wiki/Stromerzeugung#mediaviewer/File:Energiemix_Deutschland.svg We zien direct hoe de afbouw van kernenergie wordt opgevangen en ook hoe we dit historisch gezien moeten beoordelen. Wat mij opviel is de toename van Biomassa. Op basis van een dergelijk overzicht is een regressielijn wat mij betreft al niet eens meer nodig. Het is mij dan duidelijk genoeg. Overigens is mijn opmerking over cherrypicking enigszins ingegeven door jouw “rekenles voor beginners” richting Roland. Waarmee een zekere stemming gezet wordt. Niet echt nodig, de kranten stonden tenslotte vol in Duitsland begin 2014 over de (vermeende) enorme toename van Bruinkool. Als je naar de cijfers kijkt valt dat echter wel mee.

In het blog wordt gerept over export. Op basis van de geleverde informatie kan ik niet echt beoordelen hoe het zit en daarom opper ik toename van dumpstroom als mogelijke reden. Vergeet niet dat deze term in vele “bronnen” wordt aangehaald. Pieken in duurzame stroom zijn er nu eenmaal en de stroomprijs daalt als er een erg groot aanbod is. Wat dit onderwerp betreft weet ik niet wat of wie ik moet geloven. Te veel tegenstrijdige informatie.

Op dit moment is er denk ik geen enkele reden om de vlag uit te steken over de duurzame energie in Duitsland. De echte uitdagingen beginnen pas.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Krispijn Beek

@19 mijn rekenles voor beginners was ingegeven door Roland’s niet onderbouwde reactie. Het plaatje dat je geeft is procentueel en geeft goed aan hoe wind, zon en biomassa een relatief grotere rol pakken.

Dumpen is spullen onder de marktprijs verkopen, kunnen goede redenen voor zijn. Bv. dat het op- en afregelen van een energiebron duurder is dan doordraaien met tijdelijk verlies. Naar mijn weten is het vrij goedkoop om een windmolen of zonne-installatie af te schakelen. Dus de kans dat de eigenaar daarvan doorblijft produceren wanneer de opbrengst lager is dan z’n marginale kosten (=0) acht ik vrij klein. De kans dat een bruinkool of kerncentrale koste wat kost door wil om stop en startkosten te voorkomen vind ik veel plausibeler. Zeker als je bedenkt dat Duitse bruinkool niet alleen goedkoper is dan Duitse steenkolen- en aardgascentrales, maar ook dan Nederlandse (exportland voor Duitse stroom nummer 1).

Uitdagingen zijn er zeer zeker voor de omslag naar duurzame energie, die liggen alleen veel minder op het vlak van elektriciteit. Maar daarover hebben we morgen een gastbijdrage :-)

@18 ik ken je mening, ik deel ‘m alleen niet.

@17 wind en zon zijn uitermate goed voorspelbaar op de korte termijn. Zoek maar ‘ns naar grafiekjes tussen voorspelde productie en werkelijke productie. Bovendien kan het elektriciteitsnet best omgaan met stukje onzekerheid. Of meld jij op voorhand aan het energiebedrijf wanneer je je wasdroger aan zet?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 henk daalder Pak de Wind

@17: naast het grillige karakter van wind en zon, zijn de opbrengsten goed te voorspellen. Dat moet ook om de stroom op de markt te verkopen.
Bij te veel wind en zon kun je de installaties ook stil zetten Windmolens slijten dan ook niet. Zo gaan ze langer mee.

De negatieve prijzen in Duitsland zijn een gebreken van de grootverbruikers markt.
Maar er is waarschijnlijk een linkse regering voor nodig om dat te repareren.
Wat nu gebeurt als er veel wind en zon is, is dat de fossiele centrales netjes terug regels, om de duurzame stroom voorrang te verlenen.
Maar ze regelen net niet genoeg terug, ze produceren net te veel, om de markt te manipuleren, alleen op momenten dat er veel duurzame stroom is.
Met deze maximalisatie makende fossielen de stimuleringsprijs kosten voor duurzaam zo hoog mogelijk. Want de EEG vult de prijs aan.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 gronk

@hans: leuk hoor, zo’n presentatie met figuren die zich tot in 2200 uitstrekken. Daar toon je alleen mee aan dat als je fantasieloos doorgaat op de huidige manier, het inderdaad niet goed gaat. Maar ik kan zo al drie scenario’s schetsen waarin jouw doemscenario niet opgaat:

-d’r worden in de komende twintig jaar batterijen ontwikkeld waarmee je zonneenergie kunt opslaan
-Nadat energieprijzen te hoog oplopen wordt Marokko aangewezen als zonneenergieland (en d’r wordt ook een contingentje mariniers naartoe gestuurd om ’t daar rustig te houden)
-De eeuwige laatste optie: kernfusie, beschikbaar vanaf ~2040 als je echt zou willen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 pedro

@15: als je geen discussie wilt, mij ook best hoor. Als je mijn vraag niet wil beantwoorden, ook best hoor. Als je op de man wil gaan spelen, ook best hoor. Zeker wanneer je dat opschrijft en iedereen het kan lezen.

Gek genoeg ga je ook niet in op dezelfde constatering door Krispijn. Ook daar blijf je erg in het vage over het dumpen van energie.

En ik lig na deze reactie van je in een deuk over je opmerking richting Krispijn “Waarmee een zekere stemming gezet wordt. Niet echt nodig”. Pot, ketel.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 roland

“.. ondanks de toename van hernieuwbare energie stijgen de emissie” – “Duitsland blijft een kolenland” – “voorstellen van de Duitse regering geven geen antwoord op de toename van de broeikasgasemissie”
http://www.pbl.nl/publicaties/de-duitse-energiewende-uitdagingen-en-lessen-voor-nederland
De daling van atoomstroom vergeleken met 1990 is vergelijkbaar met het aandeel zon-windstroom. Zon-en windstroom zorgt voor een forse daling van de stroomprijs, belemmert besparing en gaat vooral ten koste van het gasaandeel.

Heel lastig voor bewonderaars van het Duitse model.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 henk daalder Pak de Wind

@24
De Duitse strategie om CO2 uitstoot te reduceren, is steeds meer duurzaam opwek vermogen te bouwen. Windparken, zonnepanelen op huizen en in weides, en biomassa installaties.
Rwe en Eon sluiten al extra kolencentrales vanwege het groeiende aantal GW duurzaam opwekvermogen.

Prijs problemen bij veel duurzame stroom, wordt gecreëerd door de fossiele centrales. Dat die dat kunnen is een gebrek aan het Duitse systeem. Er moet wellicht een capaciteits markt komen. Of strengere regels die de fossiele prijs manipulatie onmogelijk maakt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#26 Hans Verbeek

@22: ik ken nog een vierde scenario, gronk:
Captain Jean-Luc Picard komt met zijn starship door een wormhole terug naar 2015 en neemt voldoende antimaterie mee om onze levensstijl nog 1000 jaar voort te zetten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#27 roland

@25: Feiten zijn weerbarstig (zie @24):
1. de CO2 uitstoot stijgt.
2. vooral gascentrales worden gesloten waardoor kolen naar verhouding steeds belangrijker zijn.
3. zon-windstroom zorgen voor een lagere stroomprijs voor grootverbruikers betaald door kleinverbruikers.

  • Vorige discussie