Hoe krijg je het basisinkomen op de agenda?
Bestaat er zoiets als politieke agendabouw? Het besluit om ergens niet over te besluiten? Het is een mooi onderwerp in de periode van de formatie. Als politicologie student in de jaren zestig struikelde ik over Bachrach en Baratz, Amerikaanse politicologen. Volgens hen waren er ‘Two Faces of Power’. Het ene gezicht van de macht was waarover je besluiten neemt, het tweede waarover je besluit dat juist niet te doen.
Het probleem waar ik mee worstelde was dat tweede gezicht van macht: waarover je niet wilt besluiten wordt vaak niet formeel besloten. Dan is er weinig terug te vinden dat je kunt onderwerpen aan onderzoek. Het is dan een “non-event” en die zijn op zijn minst moeilijk te onderzoeken en te analyseren.
Kennis over het basisinkomen
Het is dit verleden dat zich roerde, toen het NPI (Netwerk voor Politieke Innovatie) zich de vraag stelde wat te doen met de herlevende discussie over het basisinkomen. De Vrijzinnige Partij van Norbert Klein had heel dapper het basisinkomen in het programma opgenomen. Groen Links pleitte voor experimenten, D66 wilde verder onderzoek.
Het NPI had als leidende gedachte dat goede kennis en breed onderzoek tot rationeler, minder ideologisch debat zou kunnen leiden en ontwikkelde een programma voor onderzoek naar het basisinkomen, de invoering en de gevolgen ervan.
Sommige leden van ons netwerk waren fervente voorstander van het basisinkomen, anderen zoals ik meer twijfelaars, maar wel met de gedachte dat het concept boeiend is en studie verdient. Het onderzoekprogramma zou zich moeten richten op het complete areaal van vraagstukken en effecten: de samenhang met de fiscaliteit, gedeeltelijke invoering, afbraak van sociale zekerheidsregelingen en toeslagen, experimenteerbaarheid. Het voorstel werd verspreid en gevraagd werd om inhoudelijke reacties. Geadresseerden: WRR, SCP, SZW, EZ, politieke partijen. Geen materiële reactie, maar naïef zijn we niet.
Kort voor de verkiezingen vond in de Kamer een debat plaats over de Motie Klein, (34393, nr 9)waarin deze nader onderzoek bepleitte. Niet echt nodig, oordeelde de minister SZW, want het CPB had voldoende aangetoond dat het geen begaanbaar pad voor praktisch beleid was. Dat vond het NPI toch eigenlijk niet en jammer. We belegden op 10 maart een kleine conferentie over de vraag of we voldoende wisten over het basisinkomen voor zo’n vergaand oordeel..
Deelnemers
Wie wilde met ons in debat over die methodische en wetenschappelijke vraag? Nu wordt het spannend: het CPB niet. Daartoe uitgenodigd was de reactie ongeveer: ‘ons oordeel ligt in de doorrekeningen van de programma’s en het CPB mengt zich niet in politieke discussies’. Het is een wel begrijpelijke positie voor een beleidsonderzoeker, maar gezien het politieke gebruik van de doorrekening der programma’s toch een beetje teleurstellend.
We vroegen ook de departementen weer om inhoudelijke reacties: maar SZW en EZ reageerden met een brief van een publieksvoorlichter die braafjes de standpunten van de minister in de Kamer herhaalde. Daar droegen we al kennis van en hadden we niks aan.
Van de WRR en SCP kwamen geheel geen en een nietszeggende en inhoudsloze reactie. Inmiddels heeft de scheidende WRR voorzitter alsnog, een beetje toeschietelijk, gereageerd.
De minister beriep zich in het parlement op de modelmatige analyse van het CPB, die niet gericht was op het analyseren van het basisinkomen, maar op een vergelijking van partijprogramma’s. Ook de uitkomst van het CPB was met ‘meer dan gebruikelijke onzekerheden omgeven’, zoals het CPB zelf toegaf.
Een punt van kritiek is bovendien dat empirische gegevens, die over experimenten over de hele wereld tot ons komen, eerder wijzen in de richting van positieve effecten, n.l. dat het basisinkomen wel eens heel interessant kan zijn en ook voor de arbeidsmarkt positieve gevolgen kan hebben. Het CPB heeft daarvoor zijn eigen modellen, maar of ze voorspellende waarde hebben is onzeker. Kortom, een rare afsluiting van het debat in het parlement, die door Norbert Klein was aangewakkerd en gevoed.
We moesten het in ons symposium doen met voorstanders van het basisinkomen en een enkeling die reserves had, maar degenen die vanuit een beleidsomgeving konden spreken, waren er niet. Mochten zij niet? Mocht zelfs ter plekke zwijgen niet?
Het politieke vervolg
Norbert Klein, niet meer verkozen kamerlid, was er wel. Hij toonde zich tevreden over het contact met het CPB, dat tijdens de doorrekening was geweest, maar ook kritisch. Hij had, als Vrijzinnige Partij, uitvoerig contact met het CPB. Dat hanteerde b.v. de norm dat elk programma niet meer dan 10% op overheidsuitgaven mocht bezuinigen, logisch om een wedloop ambtenaren ontslaan te vermijden. Maar het idee van het basisinkomen is juist gebaseerd op vereenvoudiging van regels, uitvoering en transactiekosten, dus dan valt een vergelijking snel negatief uit.
De kernvraag van ons symposium was: weten we op basis van eerdere studies en de modelstudies van het CPB nu voldoende van het basisinkomen en een “redesign van de relatie tussen arbeid en sociale zekerheid”? In onze visie past hier een luid en duidelijk neen.
Het NPI gelooft nog steeds in nut en noodzaak van beter onderzoek en verkenning door experimenten; ook variaties (b.v. het basisinkomen voor leeftijdsgroepen, zoals Annemarie van Gaal bepleitte), of andere maatregelen gericht op eenvoud (b.v. fiscale hervormingen) zouden in het programma van onderzoek aandacht moeten krijgen. D66 is voor onderzoek, GL voor experimenten: twee van de vier beoogde coalitiepartners zijn al positief.
Iedereen van hen heeft ons voorstel ontvangen, dus ik ben benieuwd of het ‘tweede gezicht van de macht’ blijft bestaan. Want het lijkt een mooi geval van “non-decision-making”, een systeem dat beslist ergens geen besluit over te nemen. Een gefundeerder besluit over een eventueel basisinkomen moet volgens ons genomen worden op grond van zo goed mogelijke kennis en onderzoek. Daarom zond het NPI een brief aan de informateur, met een pleidooi voor uitvoerig onderzoek en nieuwe agendering.
Het barrière-model
Wel aardig is het toepassen van het model van de politicologen. Zij zien vier hindernissen voor besluiten. Het eerste is “community values”: als de gemeenschap het niet wil is het lastig een stap verder te komen. En die waarden zijn er: in het zweet des aanschijns zult gij uw dagelijks brood verdienen, niks luilekkerland!
Het tweede is dat van de procedures bij het voorportaal van de besluitvormende arena. De motie Klein, die heel braaf vroeg om meer onderzoek, is hiervan een mooie illustratie. Het parlement had geen behoefte en stemde de motie weg. (Alleen VP, Dierenpartij en GL waren voor.)
De derde hindernis is modificatie van het voorstel en een nederlaag in de besluitvorming.
De vierde is die van interpretatie en sabotage in de uitvoering.
Mijn beeld is dat het model aardig past: een serieus besluit in de besluitvormende arena, is effectief vermeden en tegengegaan. De vraag is: door wie precies en waarom precies? Waarom mogen we geen serieus debat met elkaar voeren over wat Rutger Bregman “Gratis geld voor iedereen” noemt? Wie in de Haagse politiek en bureaucratie vindt dat het basisinkomen een leuk idee voor fantasten moet blijven en geen serieuze beschouwing verdient?
We vinden dat jammer. Voorstanders van een basisinkomen zijn geen lichtzinnige fantasten, maar serieuze denkers over vereenvoudiging van de sociale zekerheid. Daarom hebben we de informateur en de beoogde coalitiepartners nog maar eens uiteengezet wat ons bezielt. De correspondentie staat op de website van het NPI.
[Foto van de Publieksbijeenkomst over een onderzoek naar de voor- en nadelen van een onvoorwaardelijk basisinkomen tijdens Noorderzon 2014 in Groningen. Foto Clemens Gielingh]
Reacties (21)
De door het basisinkomen overbodig wordende uitkeringsambtenaren kunnen door naar de belastingdienst, daar zit men te springen om kundig personeel. (En als die belastingdienst wat minder met het grootbedrijf onderhandelt, maar ze gewoon aanslaat zoals het hoort, kan van de winst de omscholing betaalt worden.)
Ook de betaalbaarheid is inmiddels angetoond. http://batavirus.nl/2017/04/02/longread-de-sociale-zekerheid-onder-de-loep-slot/
@1 en 2: jullie zien wat ik tussen de regels door benoem, n.l. dat het “systeem” angstig en afkerig is van grote en systematische wijzigingen.
Zo vreemd is dat niet. De ambtelijke organisatie is er voor orde en regel en vermijden van risico. Daarom leven we in een “gaaf land”, want dat doen ambtenaren vrij goed.
Maar tegelijk is dat ook een rem.
Waar we over van mening kunnen verschillen, daar zullen we elkaar dan het hok uit vechten.
Uitzondering: onze strijd tegen het water: na de overstroming van 1953 was niets te gek voor het Deltaplan, na hoogwater in 1993 en 1995 moest er “Ruimte voor de rivier” komen.
Dat gekrakeel is goed, want democratie is gekrakeel. Maar soms zou je willen dat we iets meer zouden durven dan prutsen aan het bestaande.
@1:
Joh, wat zeg je nu?
Daar heeft de VVD geen belang bij natuurlijk…
1. De gedachte dat de personeelsleden van uitkeringsinstanties wel bij de Belastingdienst aan het werk kunnen stoelt nergens op.
2. Een radicale wijziging voor een klein probleem is ronduit belachelijk. Het is politieke masturbatie. Of nog erger: ambtelijke masturbatie.
3. Het is niet betaalbaar. Die weblink naar batavirus biedt ook geen onderbouwing.
4. Het leidt tot enorme verschuivingen in de maatschappij. Als de huursubsidie en de renteaftrek wegvallen, zullen miljoenen mensen hun huis uit moeten, bij anderen intrekken of op een houtje moeten bijten.
5. Zelfs als het betaalbaar is leiden tegenvallende overheidsinkomsten tot kortingen waar de zwaksten het hardst door getroffen zullen worden en waardoor ze onder het bestaansminimum zullen belanden.
6. De weerleggingen van de bezwaren kunnen niet serieus genomen worden. Neem het eerste punt op deze pagina: https://npi.pleio.nl/pages/view/44833052/bezwaren-arbeidsmarkt. Het bezwaar is: Niemand wil meer onaangenaam werk verzetten. Belangrijkste weerlegging: mensen doen ook het huishouden. En dan klaag je dat mensen je niet serieus nemen?
@5: 1: Dagloners van een uitzendbureau kunnen wel?
2: There is such a thing as morale ;)
3: In het huidige stelsel gaat er meer geld naar het verstrekken en controleren van uitkeringen dan dat er aan de cliënten uitgekeerd wordt.
4: Basisinkomen kan los staan van huursubsidies en HRA. Wonen is sowieso kunstmatig veel te duur gemaakt, net als andere zaken waar we niet zonder kunnen, maar dat is een andere discussie.
5: Zie 3. Waar je wel voor moet uitkijken zijn prijswijzigingen die ontwrichtend kunnen werken.
6: Het nare werk dat toch gedaan moet worden, zal dan hopelijk eens fatsoenlijk betaald worden.
@6: 1. Er zullen vast wel een paar UWV’ers zijn die bij de Belastingdienst kunnen werken, maar lang niet allemaal. De Bd heeft juist problemen met een tekort aan deskundigen, niet aan mensen die telefonisch coachen. De Bd hoeft er dan trouwens geen mensen bij, want alle toeslagen vervallen.
3. Dan verbeter je dat toch. Of is dat soms te moeilijk? Het is een aanzienlijk minder ingrijpende wijziging dan een basisinkomen, dus moet het makkelijker te realiseren zijn. Het kan overigens bijna niet waar zijn. Die basisinkomensberekeningen plannen een besparing in van 113 miljard euro aan uitgaven. Als 50% daarvan op zou gaan aan uitvoering, zijn dat 565000 goed betaalde fulltime banen, alleen bij de uitkeringsinstanties en de belastingdienst.
4. Die kunnen niet los van elkaar staan. Bekijk de berekeningen maar. Er ontstaat meteen een enorm gat. Alle subsidies en alle uitkerings- en toeslageninstanties worden afgeschaft.
5. “Waar je wel voor moet uitkijken”? Wat je wel van te voren met 100% zekerheid moet kunnen garanderen!
6. Dan wordt de gehoopte besparing niet gehaald. Niemand gaat voor een schijntje werken, waardoor de uitgaven aan onderwijs, zorg, onderhoud etc., ja zelfs winkelpersoneel omhoog zal moeten, waardoor er een tekort bij de overheid ontstaat en de prijzen zullen stijgen. Bankroet gegarandeerd.
Dit zijn geen reacties, die enige studie verraden. Als het CPB serieus analyseert of het plan van de Vrijzinnige Partij haalbaar is en er komt daar een genuanceerd oordeel uit, dan zou je toch even kunnen nadenken? Misschien is wel beter gedacht over het idee dan jullie denken.
Het is een typische manier van reageren: die UWV-ers kunnen niet bij de fiscus werken! Kom op, zeg. Je kunt van elk detail wel beweren dat het een plan tot onzin bestempelt.
Natuurlijk leidt het idee tot enorme verschuivingen in de maatschappij; maar daarover gaat het stuk nu net.
In @3 maak ik de vergelijking met onze strijd tegen het water, de waterschappen, het Deltaplan, Ruimte voor de rivier. Het lijkt of wij alleen onze kleine discussies en minimale gepruts kunnen overwinnen als we strijd tegen het water voeren.
Je zou kunnen nadenken over wat er fout loopt in ons gave land en hoe je daar misschien iets aan zou kunnen doen. En dan niet meteen een debat openen over details, maar kijken naar de kern van de problemen.
@8: Ok joh, dan niet. Gooi er maar een paar ad hominems tegenaan.
> Dit zijn geen reacties, die enige studie verraden.
Dan moet je het eenvoudig kunnen weerleggen. Maar als het zo makkelijk gaten schieten is, dan is het plan slecht doordacht.
> Het is een typische manier van reageren: die UWV-ers kunnen niet bij de fiscus werken!
Het is een reactie op nr. 1 die dat heel optimistisch beweert, maar het verschil in vaardigheden niet doorheeft en ook niet ziet dat de belastingdienst bij invoering van het basisinkomen helemaal niet zo veel mensen nodig heeft. Het wordt niet door jou tegengesproken, gewoon omdat blind optimisme in je kraampje past.
> Natuurlijk leidt het idee tot enorme verschuivingen in de maatschappij; maar daarover gaat het stuk nu net.
Eh, nee. Dit stuk gaat over frustraties van ambtenaren die zich belangrijker voelen dan ze zijn. Verschuivingen in de maatschappij worden niet besproken.
> In @3 maak ik de vergelijking met onze strijd tegen het water,
Een TOTAAL ander onderwerp, waar ervaring, kennis en vaardigheden de mate van succes voorspellen en waar een fout in de realisatie niet tot onherstelbare schade hoeft te leiden. En een onderwerp waarbij het niet invoeren leidt tot doden in plaats van te veel geld uitgeven aan een organisatie. En hoezo “onze strijd”? Het was geen strijd en de NPI heeft er niets mee te maken.
> En dan niet meteen een debat openen over details, maar kijken naar de kern van de problemen.
Wat een uitvlucht. Details, ach, die paar miljoen mensen die hun huis niet meer kunnen betalen, tsja.
Maar laten we eens kijken naar de kern van het probleem: er werken kennelijk te veel mensen aan de uitvoering. Ontsla ze dan! Vereenvoudig wat uitkeringsregels en schop al die ballast de deur uit. Is veel overzichtelijker dan invoering van een basisinkomen en veel minder riskant. Als dat al te moeilijk is, wordt dat basisinkomen nooit wat.
@9: discussie betekent dat je argumenten uitwisselt. Ik gaf aan dat het CPB tientallen pagina’s heeft gewijd aan een serieuze analyse van het plan van de VP en dat je die kunt terugvinden en lezen.
Dat ik niet in ga op een detail, moet je me maar vergeven.
Uitvluchten noem je dat: maar als je wist waar het over gaat, zou je zien dat over de verbinding met toeslagen, AOW, rechten van vreemdelingen, etc. wel degelijk is nagedacht.
Ik vergelijk met de strijd tegen het water, in een bestuurlijke vergelijking en onze strijd tegen het water is een normale uitdrukking toch?
Je toont een simpel wereldbeeld, maar inderdaad: ontsla ze, versimpel de regels en schop de ballast de deur uit. Daarin hebben we een innige band. Het i alleen ietsje ingewikkelder.
@10: Het i alleen ietsje ingewikkelder.
Als het ontslaan van wat overtollig personeel al een probleem is, dan is invoering van een basisinkomen een onoverkomelijk probleem.
Die tientallen pagina’s van het CPB kan ik overigens niet vinden, behalve als je “Charted Choices 2018” bedoelt. Daarin wordt gedaan alsof de huidige economie gewoon doorgaat, want hun model kan niet anders. Het is geijkt op de huidige relaties tussen werk, inkomen, belastingen, export, etc. De uitkomsten van dat model bieden al geen garantie voor eenvoudige plannen op een termijn van één jaar, laat staan dat het geschikt is om de gevolgen op lange termijn van het basisinkomen door te rekenen. Iets anders denken is een brevet van onvermogen.
@11: je gespierde toon past niet bij je inzicht en evenmin bij je kennis. Natuurlijk doen modellen van het CPB alsof alles door gaat, want het is een beleidsadviseur voor de politiek en voor het beleid. Het CPB rekent politieke programma’s door voor dat er verkiezingen plaatsvinden, zoals ook nu is gebeurd.
Daar heb ik het over.
Het basisinkomen gaat niet over het ontslaan van wat overtollig personeel, maar over het herontwerpen van de relatie tussen arbeid en sociale zekerheid.
Mijn stuk gaat ook niet over het ontslaan van wat overtollig personeel, maar over de manier waarop wij besluiten nemen en besluiten ontlopen over fundamentele vragen rond de inrichting van onze samenleving.
Ik ben op zoek naar serieuze reacties op de dingen, die met deze materie te maken hebben. Ik stel verder geen hoge eisen om iemand netjes van antwoorden te voorzien, die verhelderen of een discussie verder helpen. Maar jij maakt het me wel moeilijk.
@12: Het CPB rekent politieke programma’s door voor dat er verkiezingen plaatsvinden, zoals ook nu is gebeurd.
Daar heb ik het over.
De CPB-modellen zijn niet geschikt om de gevolgen van het basisinkomen door te rekenen. Ze kunnen niet tegen grote veranderingen en zijn niet geschikt voor de wat langere termijn. Ze zitten er bij kleine veranderingen al een paar procent naast, en bij de crisis van 2008 nog veel meer. Toen verschoven de raming van +3% naar -5%, alleen maar omdat er een paar probleempjes met een paar banken in Amerika waren die helaas niet in het model voorkwamen en die ook niet te voorzien waren. Gebruik CPBs voorspelling dus nooit als bewijs voor wat dan ook.
> Het basisinkomen gaat niet over het ontslaan van wat overtollig personeel, maar over het herontwerpen van de relatie tussen arbeid en sociale zekerheid.
Dat snap ik ook wel, maar als de kern van je probleem is dat het UWV zo groot is omdat de fraudebestrijding zo veel geld kost, dan moet je dan aanpakken. Als dat al te moeilijk is, dan wordt het basisinkomen, een operatie met veel verstrekkender gevolgen, nooit wat.
> Maar jij maakt het me wel moeilijk.
En dat is maar goed ook, want het is een slecht plan, waarvan de voordelen in het geheel niet tegen de risico’s opwegen. Een paar tegenvallers en het hele uitkeringsapparaat zal weer opgetuigd moeten worden. Laat je niet meeslepen door warme, roze gedachten over mensen die in hun vrije tijd tot volle wasdom komen als de kans reëel is dat ze hun huis uit zullen moeten of dat ze onder het bestaansminimum zullen belanden.
@14: dit is precies wat ik bedoel.
Je kritiek op het CPB is een herhaling van wat ik schrijf en schreef. Dan zijn we het daar wel over eens.
Maar de kern van het probleem is niet dat het UWV zo groot is of de fraudebestrijding zo duur: dat is een reductie tot nietszeggendheid.
Ik heb het over de krimpende middenklasse, de gefundeerde zorgen over het verlies aan banen van beperkt niveau, de complexiteit van het systeem waardoor wij onze morele verplichtingen om mensen een bestaan te gunnen vervullen.
Je geeft ook niet het begin van een argument waarom het niet kan, maar enkel wat retorische weerzin.
Je zult echt iets meer moeten doen en lezen om serieus te kunnen deelnemen aan deze discussie.
Ik heb het over de krimpende middenklasse, de gefundeerde zorgen over het verlies aan banen van beperkt niveau, de complexiteit van het systeem waardoor wij onze morele verplichtingen om mensen een bestaan te gunnen vervullen.
tip: wat minder Amerikaanse youtube kijken en wat meer de deur uit hier in Nederland. van “verdwijnende middenklasse” is hier gewoon geen sprake van.
@15: kijk, dat is nog eens een advies waar ik wat aan heb. Ook een retour als dank: kijk eens bij PEW en middenklasse.
De verklaring voor de weerstand tegen een basisinkomen lijkt me niet zo moeilijk te vinden. De (joods-christelijke?) overtuiging dat je moet werken voor je geld is alomtegenwoordig, zeker aan de politieke rechterzijde. Het idee dat je ook geld zou krijgen als je dat “niet verdient” gaat in tegen het rechtvaardigheidsgevoel van veel mensen. En als het onrechtvaardig wordt gevonden doet het er niet zo veel meer toe of het in de praktijk voordelen heeft. Veel mensen vinden het dan toch onacceptabel. Het idee dat het oneerlijk zou zijn zit besloten in het frame “gratis geld”, daarom is dat frame ook zo sterk.
Ik vermoed dat de achterban van rechtse partijen (en misschien ook wel van een aantal middenpartijen) behoorlijk in opstand zou komen als zulke partijen alleen maar onderzoek zouden laten doen naar een basisinkomen. En dus zullen die partijen daar simpelweg niet voor open staan. Dat lijkt me het mechanisme achter het “besluiten iets niet te doen”. Men wil niet weten of het werkt, omdat het niet past bij het wereldbeeld, of het rechtvaardigheidsgevoel.
Ik denk dat voorstanders van een basisinkomen zich eerst zullen moeten proberen om iets van de weerstand weg te nemen die er in de maatschappij is. Daarna zou er misschien iets te bereiken zijn met een politieke lobby.
@17:
Er is altijd al steun geweest van rechtse zijde voor een basisinkomen. Minder overheid, minder regels / verplichtingen en meer vrijheid voor ondernemers, opheffen van armoede betekent minder criminaliteit, enz.
Juist iemand die een beetje principieel (klassiek) liberaal is zou daarom te overtuigen moeten zijn. Meer problemen verwacht ik eigenlijk van SP, PvdA en CDA-achtigen. Die geloven immers nog in de volledige werkgelegenheid, of in “in het zweet uws aanschijns”. Die zal je er van moeten overtuigen dat het afschaffen van armoede, emancipatie van werkenden en meer waardering voor vrijwilligerswerk (een typisch CDA-dingetje) belangrijker zijn dan Prinzipienreiterei.
Mooi, uiteindelijk kom ik er toe enkelen te bereiken.
Inderdaad, ooit gedacht dat Nixon begin jaren zeventig bijna voorstelde een basisinkomen in te voeren?
Ooit gedacht dat de SP er eigenlijk niets van wil weten?
Ik reken me zelf tot de twijfelaars, dus ik ben een beetje naief en denk: wat is er tegen meer kennis, tegen meer willen weten?
Dat is dus het voorstel wat is neergelegd bij de informateur. Twee van de vier coalitiepartners zijn voor meer onderzoek, dus dat zou moeten kunnen lukken.
@16: WTF PEW?
@14: Je kritiek op het CPB is een herhaling van wat ik schrijf en schreef. Dan zijn we het daar wel over eens.
Jij gebruikt het CPB als verdediging van je plan, ik zeg dat het dat niet kan zijn. Dat is geen herhaling.
> Maar de kern van het probleem is niet dat het UWV zo groot is of de fraudebestrijding zo duur: dat is een reductie tot nietszeggendheid.
Dat is het voorbeeld waar jullie altijd mee aankomen: het uit de hand gelopen uitvoeringsapparaat.
> Ik heb het over de krimpende middenklasse, de gefundeerde zorgen over het verlies aan banen van beperkt niveau
De krimpende middenklasse is (deels) het gevolg van de liberale belastingpolitiek en (ook) van het monsterverbond tussen lief-links en bezuinigend-rechts dat het onderwijs zo heeft laten verworden tot een diplomafabriek waar 50% HBO of hoger *moet* halen. Verzet je daar dan tegen.
> de complexiteit van het systeem waardoor wij onze morele verplichtingen om mensen een bestaan te gunnen vervullen.
Dan stel je voor de regels voor een bijstandsuitkering te veranderen.
> Je geeft ook niet het begin van een argument waarom het niet kan, maar enkel wat retorische weerzin.
Ik geef wel argumenten, maar die negeer je. Praat je eerst maar eens onder het probleem huursubsidie en renteaftrek uit. En leg dan uit wat er moet gebeuren als de staatsinkomsten teruglopen, want dat is een risico dat je willens en wetens neemt.
> Je zult echt iets meer moeten doen en lezen om serieus te kunnen deelnemen aan deze discussie.
En jij zou moeten leren rekenen voordat je een beslissing mag nemen.