7 wegen naar de apocalyps – 4 nieuwe genen

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

weekendlogo123.jpgVan 5 september t/m 17 oktober kijkt Ippekrites de koffie dik aangaande zaken die ons voortbestaan bedreigen, daarbij terzijde getekend door Crachàt. Verwacht geen erudiete citaten of intelligente links, maar slechts wilde speculaties die haast aan science-fiction grenzen. Dat alles echter wel gebaseerd op wat Ippekrites tot nu toe over het onderwerp tot zich heeft genomen. Nogal serieuze kost dus, maar als je wilt lachen kijk je maar naar “Mock the week”. In de vierde aflevering aandacht voor de gevaren van genetische manipulatie.

“Het is dat we het DNA niet meer hebben, maar anders zou het reconstrueren van de Neanderthaler een fluitje van een cent zijn. We kunnen op dit moment al alles maken wat we willen”, zo hoorde ik een gentechnoloog op televisie zeggen. Met alles bedoelde hij nieuwe levende wezens. Ongetwijfeld een poging om geld binnen te hengelen voor onderzoek, want zo rooskleurig ligt de genetische werkelijkheid nog niet. Maar dat men er redelijk onbekommerd op los experimenteert is een feit.

De opmars van de gentechnologie is volstrekt logisch. De beloften zijn namelijk niet mals. De mogelijkheid allerlei erfelijke ziekten te genezen kun je niet negeren. En wat dacht je van een geneesmiddel tegen kanker, een middel tegen veroudering, gekweekte donororganen, onbeperkte voedselvoorziening voor iedereen, noem maar op. En verder de functionele verbeteringen: een betere koeling van de hersenen, een sterkere ruggegraat, eeuwig soepele en onverslijtbare gewrichten, een onverwoestbaar gebit, brilloze ogen . Genoeg verleidingen om kritische vragen naar de achtergrond te verbannen.

De discussie over gentechnologie is de laatste tijd goed op stoom gekomen. Sommige bijdragen zien genetische manipulatie als een natuurlijke, volgende stap in het proces van het naar de hand zetten van de natuur door de mens. Met andere woorden: het logische vervolg op veredeling. Maar die vlieger gaat niet op. Want bij veredeling doen we niets anders dan het bevorderen van de natuurlijke selectie. We selecteren een toevallige mutatie in plant of dier die we willen en kweken die voort terwijl we de rest om zeep helpen. Koeien met over de grond slepende uiers zouden het in de natuur vrijwel zeker niet gered hebben.

Aan de andere kant van het spectrum zien we bijdragen die frankensteinse toestanden voorspellen. Door in te grijpen in het DNA zouden we groot onheil over onszelf af kunnen roepen. Hier overschat men het gevaar schromelijk. Het leven zoals we dat in de natuur aantreffen is het resultaat van een miljoenen jaren durend selectieproces. Als er excessen ontstaan zouden zijn die het leven hadden kunnen uitroeien dan waren we er nu niet geweest. Je mag er van uit gaan dat een dergelijk pad in de evolutie niet snel gevolgd zal worden.

Toch is er wel degelijk een gevaar verbonden aan genetische manipulatie. Het creëren van een nieuwe soort ligt momenteel nog buiten ons bereik. Maar het aanpassen van bestaande soorten is al lang werkelijkheid geworden. In planten bouwt men al op grote schaal stukjes DNA in om de plant resistent te maken tegen ziekten en parasieten en/of om de opbrengst te verhogen. Zou je bij deze verbeteringen nog op het heil voor de mensheid kunnen wijzen, er zijn ook bedrijven die genetische manipulatie alleen maar toepassen om mensen te dwingen hun producten te kopen (Monsanto). En met presidenten als Bush komen zij daar nog mee weg ook.

Dat deze gentechnologie zonder gevaar zou zijn baseert men op een te eenvoudig model van de werking van genen. In dit model gaat men er van uit dat het DNA bij het bouwen van een cel slechts één keer afgelezen wordt en dat er een één-op-één relatie bestaat tussen de gesynthetiseerde eiwitten en de volgorde van de basenparen uit het DNA. Van bacteriën weet men intussen dat het DNA in totaal meer dan drie keer kan worden afgelezen, met telkens andere eiwitten als resultaat. Er zijn aanwijzingen dat ook het DNA van de mens tenminste voor een deel meer keer gelezen wordt. Dus de ene keer van positie 497 tot 508 en de volgende keer van 500 tot 514.

Bij het synthetiseren van eiwitten zit de werkelijkheid zeker veel complexer in elkaar. Eiwitten die bij aflezing van het DNA ontstaan zijn vaak slechts tussenstappen die soms al heel snel weer uit elkaar vallen. Uit die elementaire eiwitten worden namelijk niet alleen de bouwstenen voor bijv. je haarkleur gemaakt, maar ook hulpeiwitten die de bouwprocessen mogelijk moeten maken. Tussen een haarcel die blond haar gaat maken en het eerste aflezen van de genen daarvoor kunnen ongelooflijk veel tussenstappen zitten. En juist daarin schuilt het gevaar.

Als we een fout maken bij het interpreteren van een gen zullen we daar gauw genoeg achter komen, want de gewenste eigenschap zal niet tot expressie komen. Maar wat we niet zo gauw zullen ontdekken zijn subtiele veranderingen in de gesynthetiseerde eiwitten. Bij een tweede aflezing van een stukje DNA dat gedeeltelijk overlapt met gewijzigd DNA zou je ineens een ander eiwit kunnen maken. Misschien op zich nog niet eens een schadelijk eiwit, maar gewoon op het verkeerde moment aanwezig. Waardoor een volgende stap niet op de juiste manier kan worden uitgevoerd. En zelfs als twee keer aflezen niet zou plaatsvinden, dan weet je nog niet zeker wat er later in het eiwitsyntheseproces verandert.

Op zich staat het jarenlange evolutieproces borg voor een robuust systeem van eiwitsynthese. Door natuurlijke processen als mutaties bij het aflezen van DNA zijn allerlei varianten beslist al eens langsgekomen. Killereiwitten zijn ontstaan om korte metten te maken met gevaarlijke afwijkingen, reparatie-eiwitten corrigeren afwijkingen. Inmiddels zit er al heel wat zelfregulering ingebouwd in het DNA waardoor genetische manipulatie niet snel tot gevaarlijk excessen zal leiden. Maar daardoor zullen onze proefjes misschien ook niet altijd lukken. Waardoor we misschien weer geneigd zullen zijn om met een olifant op een mug te gaan schieten. Of onze cellen daarmee overweg zullen kunnen is de vraag.

Kortom: “I am legend” is helemaal geen hypothetisch geval. Niet wat betreft die zombies die alleen in het donker kunnen leven, want daar is beslist een niche voor, dus die zouden er dan al lang zijn. Maar wel wat betreft het risico dat je ineens tot een klein groepje overlevenden blijkt te behoren. Want stel maar eens dat een massaal uitgevoerde verandering in het DNA na verloop van tijd blijkt te leiden tot een aantasting van ons afweersysteem waardoor bijv. de griep ineens 99% dodelijk wordt en niet meer te bestrijden is. Dan zijn we de klos, dan zijn we totally fucked.

De vraag aan de lezer is of ie zich al ontzettend gemanipuleerd voelt.

[poll=193]

Reacties (8)

#1 Peter

juust jax, t hout nie op. Ekke obelosing geft n nueiw perebeleem.
Das inherent(?!) aande meneseleke eivolisie.

  • Volgende discussie
#2 gronk

Door natuurlijke processen als mutaties bij het aflezen van DNA zijn allerlei varianten beslist al eens langsgekomen

Eh, nee. Ik denk dat er heel wat mutaties zijn die best ‘nuttig’ zouden kunnen zijn, die het niet redden bij de natuurlijke selectie simpelweg omdat ’t effect te klein is. Natuurlijke selectie wil niet zeggen dat ‘de beste aangepaste soort overwint’, anders dan liepen er nu alleen maar superaantrekkelijke mensen rond met een IQ van 200. Je moet goed genoeg aangepast zijn om nageslacht op de wereld te zetten, en jouw nageslacht moet ook nageslacht op de wereld zetten, of je moet ervoor zorgen dat *anderen* nageslacht op de wereld zetten; maar dat terzijde.

Punt wat ik wil maken is dat een ‘wenselijk’ effect (vanuit ‘ons’ gezien), net op een ongunstige optimalisatieheuvel zit, waar de evolutie maar zelden overheenwipt. Plus dat verspreiding van zo’n uitzonderingsgeval ook niet hard gaat; zelfs bergaf, windmee, duurt het toch een aantal generaties voor een nieuwe eigenschap bij geboorte al wijd verspreid is.

Ander punt is dat mensen nog niet zo heel lang allemaal hele respectable leeftijden halen. Waardoor ziektes als Alzheimer en Parkinson -opeens relevant worden — voor ons, niet voor de ‘evolutie’: evolutionair gezien maakt het geen drol uit of we nu evolueren naar een soort die Alzheimer en Parkinson geneest via genetic engineering, of naar een soort die zieke bejaarden rucksichtloos euthanaseert.

Maar ik onderschrijf je verhaal wel: d’r is een redelijk risico dat wetenschappers nog niet weten wat alle bijeffecten zijn, ook omdat de incidentie van bijeffecten laag kan zijn, of heel lang op zich kan laten wachten. Goed mogelijk dat een puntmutatie-reparatie ook wat ‘andere’ bijeffecten heeft, waar je veel later achter komt. Wel een beetje beroerd als je de helft van de bevolking ondertussen al ‘bijgewerkt’ hebt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Ippekrites

@2 “Natuurlijke selectie wil niet zeggen dat ‘de beste aangepaste soort overwint’”….

Natuurlijke selectie is geen begrip dat van toepassing is op de strijd tussen soorten, maar op de strijd binnen soorten. De best aangepaste is wel degelijk de winnaar, maar er is niet één optimaal niveau, er zijn er vele. En evolutie werkt niet met maximale niveau’s, want dan hadden we de allesvernietigende oorlog al lang gehad (IQ 200 :-)), maar inderdaad met een optimum. Als je als soort goed bent aangepast is de kans dat een betere mutatie het redt veel kleiner.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Hemaworstje

God is a legend and did not leave the building.

Na mij de zondvloed.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Guy

Effe off-topic. Hema, ik heb een antwoord op je vraag ivm die docu. Klikmelink.

Wat die gentechnologie betreft: Monsanto is evil. Voor de rest… ???

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 gronk

…kan ik me goed voorstellen dat het niet verstandig is om te klooien (want dat is ’t) met dingen waar je maar een fractie van begrijpt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Hemaworstje

Monsanto is niet evil,round up ook niet.

Bedrijven bestaan uit mensen en bedenken niet zelfstandig evil dingen weet je..
Ben er rotsvast van overtuigd dat producten niet met opzet levensgevaarlijk in de markt worden gezet ,dat er producten zijn en worden ontwikkeld waarvan de totale consequenties niet van te zijn overzien is een risico wat de mens moet nemen om vooruitgang te maken.
( ik noem daar asbest , de Bijbel etc)
Helaas zit er kaf tussen het koren en de winst zorg voor een gefaseerde stopzetting .
Dat ligt aan het kapitalistisch systeem;
niet aan Eternit, Monsanto of Dow chemical.
We kunnen niet allemaal bij een milieu organisatie gaan werken in Nederland, er dient een economie overeind te blijven om jullie de benodigde uitkeringen en subsidies te geven.

Tx voor de link ! zal hem aanschouwen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 nr16.372.715

Met de huidige medische wetenschap is evolutie toch al tot een halt geroepen? Ook zwakkeren, minder aangepaste genetische afwijkingen blijven leven. Voortplanten wordt vaak nog wel voorkomen bij de grotere “defecten”, die bergen we op in inrichtingen, gevangenissen, tbs-klinieken en dagverblijven. Echter de kleinere defecten blijven doorleven en voortplanten. Dan doel ik op mensen met een bril, slecht gehoor, aanleg voor overgewicht.

Waar de mens vroeger (heeeel vroeger..;)) een degelijke vetreserve moest kunnen opbouwen, is dat nu juist een kwalijke eigenschap.

Hoe nobel het ook is elk mensenleven te willen redden, en daarbij ook de genen in te willen duiken. Uiteindelijk is dat niet in voordeel van de species Mens in geheel. Overdaad schaadt en een overdaad aan mensen is al funest gebleken voor de wereld en de mens zelf. Echter wordt daar totaal geen aandacht aan besteed.

De voorgestelde situatie, i am legend, met een kleine groep overlevenden zou wellicht de redding van de mens zijn, als soort. De overlevenden zouden dan kennelijk de eigenschappen om die clash te overleven moeten hebben.

Nu bedenk ik me echter.. Dat om een battle of the humans te overleven, wellicht andere eigenschappen belangrijker zijn dan om vervolgens in de wereld zonder mensen als dominante soort te overleven….

  • Vorige discussie